Թուրքական մամուլում, մասնավորապես «Միլլիյեթ» թերթում, 1992-93 թթ. Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմին Յուսուֆ Զիյա Արփաջըքի մասնակցելու հետ կապված հետաքրքրիր մանրամսնություններ են հրապարակվել:

Հունիսի 1–ին կայացած Իրանի մեջլիսի նիստին 165 կողմ, 1 դեմ և 13 ձեռնպահ ձայներով դրական եզրակացություն է տրվել Մեջլիսի էներգետիկայի հարցերով հանձնաժողովի պատրաստած զեկույցին առ այն, որ Իրանի նախագահ Մահմուդ Ահմադինեջադի կողմից նավթի նախարարի պաշտոնակատարի ստանձնումը հակասում է օրենքին, և որոշում է կայացվել այդ խախտումներն ուսումնասիրելու նպատակով գործը հանձնել դատական իշխանություններին:

«ԱՄՆ–ի, Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի նախագահների դովիլյան հայտարարությունը ճիշտ է տարածաշրջանում կայունությունը վերականգնելու տեսակետից։ Ժամանակն է համաձայնեցնել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հիմնարար սկզբունքները»,–ասել է Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպան Մեթյու Բրայզան։

Վրացական «GHN» գործակալության փոխանցմամբ՝ Վրաստանի ՆԳՆ վերլուծական ծառայության ղեկավար Շոթա Ուտիաշվիլին արտակարգ ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարել է, որ Վրաստանի մայրաքաղաքում տեղի ունեցող իրադարձությունների ժամանակ զոհվել է մեկ ոստիկան, տուժել են 19–ը։

Միջազգային ճգնաժամային խումբը (ՄՃԽ) «Ջավախքի տարածաշրջանի ինտեգրացիոն մարտահրավերները» վերնագրով զեկույց է հրապարակել, որում ներկայացվել են Ջավախքի և ջավախքահայության առջև ծառացած մի շարք խնդիրներ։ ՄՃԽ–ը Վրաստանին կոչ է անում ցույց տալ իր պատրաստակամությունը՝ մնալ որպես բազմազգ երկիր, որտեղ փոքրամասնություններն իրենց ապահով կզգան։

«Մենք բոլորովին բավարարված չենք Հայաստանի ղեկավարության դիրքորոշմամբ: Նրանք իրենց միջազգային դերը տեսնում են Հայաստանում Ադրբեջանական ԽՍՀ-ից փախստականների համար միայն ապրելու պայմաններ ստեղծելու մեջ: Մենք խորապես ցավում ենք...»։

Միջազգային էնդեմիկ կենդանաբանական բյուրոն տվյալներ ունի, որ Վրաստանը կենսաբանական զենքի տարածումը կանխարգելող ծրագրի ներքո քողարկվելով՝ աշխատանք է տանում իր տարածքում տարատեսակ մանրէների ստեղծման նպատակով։ Վրաց–ամերիկյան գիտնականների խմբի կատարած հետազոտությունների շնորհիվ հավաստի պատկեր է կազմվել Վրաստանի տարածքում խոլերայի հարուցիչների տարածման վերաբերյալ։

Ալեքսանդր Իսկանդարյան. «Եթե դեռ 3-4 տարի առաջ հնչում էին արտահայտություններ՝ երբեք ոչ մի միլիմետր հող չենք տա, Ղարաբաղը միայն ԼՂԻՄ-ը չէ, այլ բոլոր ազատագրված տարածքները, ապա վերջին երկու տարիներին արդեն լուրջ քաղաքական գործիչների մակարդակով է հնչում զիջումների մասին»։

Վրաստանի նախագահ Միխայիլ Սահակաշվիլիի կարծիքով իր երկիրը պետք է ներգրավի «Ռուսաստանից փախչող ֆինանսական ռեսուրսները»։ «Իրականում մենք շատ ենք հետ մնացել կյանքից, այսօր մեր երկիրը դեռևս շատ աղքատ է։ Շատ բան մենք պետք է ոտքի կանգնեցնենք»,–ասել է Սահակաշվիլին։

Սարո Սարոյան. «Ի տարբերություն անցյալի, այսօր ԱՄՆ-ի և եվրոպական տերությունների քաղաքականության կիզակետում գտնվում է Ռուսաստանը Թուրքիայից բաժանող այն «փողոցը», որի երկու կողմերում հայտնվել են երբեւէ ընդհանուր սահման ունեցած այս հարեւանները»։

ԵԽԽՎ հունվարյան նստաշրջանում այդ կառույցի թուրք նախագահ Մեվլութ Չավուշօղլուն ադրբեջանական պատվիրակության ջանքերով վերականգնեց ԵԽԽՎ–ում Լեռնային Ղարաբաղի հարցով ենթահանձնաժողովի աշխատանքը։

Հրաչ Արզումանյան. «Իմ կարծիքով հայկական կողմին փորձում են զոհի դեր տալ, և մեր առջև խնդիր է դրված միջազգային հանրությանը հասկացնել, որ 21–րդ դարի հայը վաղուց արդեն ձերբազատվել է զոհի բարդույթից»։

Ա. Աղայան. «Երբեմն, երբ ցանկանում ես, որ հակառակորդը խելոքանա ու պակաս ագրեսիվ լինի, պետք է քո վճռականությունը ցույց տաս հենց առաջին պահից։ Կարծում եմ՝ այդ առաջին պահը բաց է թողնվել, և ադրբեջանցիներն ավելի են համարձակություն ձեռք բերել։ Եկեք հասկանանք նաև, որ ադրբեջանական հրամանատարության համար 1–2 զինվորի մահն այդքան էլ մեծ արժեք չէ»։

Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը Իգդիրի բնկաչության հետ հանդիպման ժամանակ նշել է, թե Թուրքիան միշտ լինելու է Ադրբեջանի կողքին։ «Իգդիրում ես հայտարարում եմ, որ մինչև չլուծվի Ղարաբաղի հարցը, հնարավոր չէ բարելավել Հայաստանի հետ հարաբերությունները։ Մենք միշտ կանգնած ենք եղել Ղարաբաղի մեջքին, և միշտ այդպես կլինի։ ԵԽԽՎ–ում մենք արժանի պատասխան ենք տվել հայ և հայամետ պատգամավորներին, ովքեր մեզ հարցնում էին դրա մասին»,–ասել է Էրդողանը։

Մահմուդ Ահմադինեջադի հեռանալն անխուսափելիորեն ներքաղաքան լարվածության նոր ալիք կհրահրի, քանի որ երկրի նախագահի նոր ընտրույթունները դժվար թե սահուն ու առանց միջադեպերի անցնեն, հատկապես՝ հարևան երկրներում տեղի ունեցող զանգվածային ցնցումների համապատկերին, մասնավորապես Սիրիայում և Բահրեյնում։

Սարո Սարոյան. «...վերնախավերը` եթե մտահոգված են իրենց երկրների քաղաքական շահերի մասին, ապա քաղաքական հասունությունը պահանջում է, որ կառչած չմնան իշխանությունից եւ, ի շահ իրենց պետությունների, իշխանությունը զիջեն հասարակական առավել վստահություն վայելող քաղաքական ուժերին: Այդ դեպքում նոր քաղաքական ուժերն արտաքին հարաբերություններում առավել անկախ դիրքերից կներկայացնեն իրենց երկրները»։

«Շփման գծում տեսնում ենք զինված ուժեր, փոխհրաձգություն, պայթյուններ, սպառազինության, ներառյալ ծանր տեխնիկայի և ռազմաօդային ուժերի ավելացում... Դա ոչ մի բանի չի բերելու։ Սակայն, մյուս կողմից 700 հազար ադրբեջանցի փախստականներ պահանջում են լուծել հիմնահարցը...»։

«Մենք ցանկանում ենք վերականգնել բարեկամությունը թուրքերի ու հայերի միջև: Հայաստանը կարող է նման պետական մոտեցում ցուցաբերել և շարունակել Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման ուղին... Մենք հուսով ենք նաև, որ Հայաստանը ձեռնպահ կմնա արձանագրությունների վավերացման գործընթացից հրաժարվելուց»