Ո՞ր ուղղությամբ եւ ի՞նչ ֆինանսական միջոցներով. Սրանք հարցեր են, որ առաջնային լուծում են պահանջում առողջապահական համակարգի բարեփոխումների ճանապարհին: Այս շաբաթ բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության ակումբում բժշկության տարբեր ճյուղեր ներկայացնող մասնագետները քննարկում էին առողջապահության ոլորտին վերաբերող խնդիրներ:

Վերջին հինգ տարվա ընթացքում Հայաստանում հիվանդություններից մահացության թվի նվազման դինամիկա կա: Արտերկրում ընդունված ու կիրառվող մեթոդները օգտագործվում են նաեւ մեր երկրի տարբեր բուժհաստատություններում: Ոլորտը, սակայն, արմատական փոփոխությունների կարիք ունի. Այս հարցի շուրջ բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության ակումբում հավաքված բժիշկները համակարծիք են: Յուրաքանչյուր բժիշկ ոլորտի առողջացման իր բանաձեւն է առաջ քաշում:

«Մեր առողջապահական համակարգը այսօր նման է նավակի, որ ինքն իրեն լողում է անհայտ ուղղությամբ: Նավը խորտակվում է, բայց յուրաքանչյուրն ուզում է ինչ- որ ծակ փակի: Տարբեր երկրներ, տարբեր քաղաքականություն են որդեգրել, հիմա մենք չգիտենք ո՞ր ուղղությամբ ենք գնում եւ ո՞ւր ենք ուզում հասնել: Ֆինանսական միջոցները սուղ են, խնդիրները շատ են, բայց պետք է որոշվի ուղղությունը եւ առաջ շարժվենք, ոչ թե ամբողջ ուժն ու ռեսուրսը օգտագործենք չխորտակվելու վրա»,-նշում է Օրթոպեդիայի եւ վնասվածքաբանության գիտական կենտրոնի մանկական բաժանմունքի ղեկավար Արա Այվազյանը: Գտնված լուծումները, ըստ նրա, ժամանակավոր են ու պոպուլիստական, այնինչ հրաշալի մասնագետներ ունենք, որոնց գիտելիքն ու փորձը կօգնի գտնել հաջողության հասնելու ամենակարճ եղանակը:

Նախկին առողջապահության նախարար, Ոսկրածուծի դոնորների հայկական ռեեստրի բժշկական տնօրեն Միհրան Նազարեթյանն էլ Հայաստանում գործող բժշկությունը անվանում է կոտեջային: Շատ լավ բժիշկներ կան, լավ մասնագետներ, որոնց նման ունենալը կերազի ցանկացած երկիր, բայց բոլորն էլ գործում են առանձին, յուրաքանչյուրն ինքն է որոշում, որ ուղղությամբ շարժվի:

«Առողջապահությունը, ինչպես կոտեջներ, բաժանված է տարբեր ուղղությունների: Յուրաքանչյուր կոտեջ գործն անում է ինչպես կարողանում, ինչ ուղղությամբ, որ ցանկանում է: Առողջապահության ֆրագմենտալ լինելը մեր համակարգային լրջագույն խնդիրն է: Հիվանդը մեկ տեղից պետք է մտնի եւ դուրս գա առողջացած, Հայաստանում դժբախտաբար դա բացակայում է»,-ընդգծում է նա:

Լուծումը մեկն է. պետք է ընտրել որոշակի ճանապարհ, հստակ քարտեզ գծել եւ պարտադրել բոլոր բուժհիմնարկներին գնալ այդ ուղղությամբ: Հաջողության հասնելու համար, ի դեպ, անհրաժեշտ է, որ այսօր ընդունվող որոշումները, օգտագործվեն նաեւ հաջորդ կառավարությունների կողմից: Հակառակ դեպքում կկորցնենք նաեւ այն ինչ ունենք այսօր, վստահ են բժիշկները:

«Եթե այս նույն տեմպերով շարունակվի առողջապահության ոլորտի բարձիթողի վիճակը մեր երեխաները եւ թոռները չեն կարողանալու բուժվել Հայաստանում: Սոցիալական խնդիրների արդյունքում համակարգը գնալով կթուլանա, կշարունակվի բժիշկների արտագաղթը եւ մեր թոռները ստիպված կլինեն բուժվել առնվազն Վրաստանում: Լուծումը մեկն է, ոլորտի բարեփոխումները պետք է սկսել արդեն այսօրվանից»,-մտավախություն է հայտնում Հանրապետական հիվանդանոցի վիրաբուժական գծով տնօրեն Արսեն Գրիգորյանը:

Ընտրել որեւէ երկրի առողջապահական մոդել, թե ստեղծել մերը՝ միքսելով խորհրդային միությունից մնացած ժառանգությունն ու նոր լուծումները: Որ տարբերակն էլ ընտրելու լինենք, ֆինանսական բավարար միջոցներ են անհրաժեշտ՝ համակարծիք են բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության ակումբում հավաքված բժիշկները: Անվճար բժշկություն գոյություն չունի ամբողջ աշխարհում: Հայաստանում ներդրված սոցիալական ապահովագրության առողջապահական սեկտորն էլ իրեն բոլորովին չի արդարացնում: Բժիշկները օրինակներով են ապացուցում: Սոցփաթեթում ընդգրկված է, օրինակ, տղամարդկանց վահանաձեւ գեղձի հետազոտությունը: Այս խնդրի զարգացումը տղամարդկանց մոտ, ինչպես հայտնի է աննշան տոկոս է կազմում: Ստացվում է պետությունը տարիներով ավելորդ գումար է ծախսում, բայց սայլը տեղից առաջ չի շարժվում:

Գաստրոէնտերլոգ Հայկ Մանասյանի կարծիքով Հայաստանի առողջապահական համակարգը զարգացած երկրներից տարբերվում է երկու ուղղությամբ: Առաջնայինը կրթականն է: Ֆրանսիայի օրինակն է բերում. յուրաքանչյուր մարդ միայն երկու անգամ իրավունք ունի դիմելու բժշկական համալսարան: Համալսարանի երկրոդ կուրսից սկսած ուսանողները կատարում են բարդ վիրահատություններ: Մեր կրթական սիստեմում դա բացակայում է: «Երկրոդը լրջագույն խնդիրը շահերի բախումն է : Մինչ այսօր չեն հասկանում, որ դեղ ներմուծող ընկերությունը չպետք է ունենա դեղատուն: Մեզ մոտ քիչ է մնում հիվանդանոցը ցորեն աճեցնի ու հաց թխի հիվանդների համար: Օրինակ բերեմ չորս կլինիկա աչքի լազերային վիրահատություն է անում Հայաստանում մի հատը լիովին բավական է, չունենք այդքան հիվանդ, որ չորս կլինիկայի անհրաժեշտություն լինի»,- ասում է ակնաբույժը:

«Բժիշկները ուզում են գնահատված լինել, հիվանդները ուզում են, չհիվանդանալ եւ հիվանդանալու դեպքում էլ իրենց արագ եւ անվճար բուժեն…. Իսկ ի՞նչ է անում նախարարությունը, ըստ իս՝ ոչ մի բան: Ադմինիստատիվ ինչ որ բաներ, որ ոչ ոքի չի օգնում: Նախարարությունը բացի բարդություններից ոչ մի բան չի անում… օրենքներ է ստեղծում, ինչ որ թղթեր են տանում բերում, որը ֆինանսվորվում է պետության կողմից: Մարդիկ գումար են ստանում ոչ մի բանի դիմաց: Կառաջարկեի, որ այդ նախարարությունը ընդհանրապես չլիներ: Կրթական մասը փոխանցեին կրթության նախարությանը, իսկ ֆիանսական մասը սոցիալական ապահովության նախարարությանը»,-լուծման իր տարբերակն է առաջարկում Դոկտոր ԲԳ կլինիկայի տնօրեն Բաբկեն Ղազարյանը:

Բժիշկները տարբեր ելքեր են առաջարկում, պետք է ներդնել պարտադիր բժշկական ապահովագրություն բոլորի համար եւ հետեւողական լինել, որ այն աշխատի: Պետք է ստեղծվի առողջապահական ապահովագրության ազգային պետական գործակալություն, որը չի ժխտի մասնավոր ապահովագրական ընկերությունների գոյությունը: Պետք է Հայաստանում հարգված լինի բժշկությունը, որպեսզի կանխվի բժիշկների արտագաղթը, պետք է ճիշտ օգտագործվի պետությունից հատկացված գումարները…. Պետքեների շարքը երկար կարելի է շարունակել…Իսկ մինչ այդ հիվանդանալուց առաջ Հայաստանում ապրող քաղաքացին պետք է լավ ծանր ու թեթեւ անի, հիվանդանոցի դուռը թակելուց առաջ էլ հաշվի ու վերահաշվի գրպանի պարունակությունը: