Երեւանի կապի միջոցների գիտահետազոտության ինստիտուտի ղեկավար

Մհեր Մարկոսյանի խոսքը

«Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության» կազմակերպած «Տեղեկատվական տեխնոլոգիաներ. ՀՀ-ում ոլորտի զարգացման հեռանկարները» թեմայով հանդիպում-քննարկման ժամանակ

IT եւ բարձր տեխնոլոգիաներ հասկացությունները այսօր բաժանված են իրարից: IT-ին գործիք է բարձր տեխնոլոգիաների համար եւ եթե կարողանանք այդ գործիքը ճիշտ օգտագործել, ապա կկարողանանք հասնել ավելի մեծ բարձունքների:

Աշխարհում բարձր տեխնոլոգիաների մասին տարբեր սահմանումներ կան: Որոշ մասնագետներ ասում են բարձր տեխնոլոգիա է այն, երբ կարողանում ես տասը տեսակի բաներ իրար հետ համակցել եւ մի նոր որակ ստանալ: Օրինակ, եթե մի ընդունիչ պետք է հավաքես, այդ ընդունիչի մեջ մի քանի տասնյակ միկրոսխեմաներ կան ու դու կարողանում ես համադրել, նշանակում է տիրապետում ես որոշակի բարձր տեխնոլոգիական հմտությունների: Ծրագրավորումը, ավելի շուտ արվեստ է: Նույն խնդիրը կարելի է լուծել տարբեր եղանակներով: Մեկը կարճ տարբերակն է ընտրում , մյուսը՝ երկար: Հայերը լավ արվեստագետներ են, այդ պատճառով էլ լավ ծրագրավորողներ շատ ունենք, որոնք կարողանում են դրսեւորել իրենց ներքին ուժը: Բայց որպեսզի կարողանանք զարգացնել բարձր տեխնոլոգիաները, մենք պետք է կարողանանք ապահովել համապատասխան տեխնիկական կրթություն: Այսօր Հայաստանում գործում են երկու ինժեներական ԲՈՒՀ՝ Ճարտարաշինարարական եւ ճարտարագիտական համալսարանները, որոնք իրար լրացնում են մասնագիտությունների իմաստով: Բայց այստեղ լուրջ խնդիրներ կան՝ ուսումնական պրոցեսի կազմակերպման, հագեցվածության առումով: Իմ կարծիքով ԲՈՒՀ-երը պետք է ուղորդող դեր ունենան, ցույց տան ուղղությունները, որ զարգանում է աշխարհում եւ մասնագետներին այդ ուղղությամբ պատրաստեն: Ստեղծեն տեխնոլոգիա հետո մասնագետների հետ վաճառեն բիզնեսմեններին, որպեսզի նրանք կարողանան բիզնես դնել այդ հիմքի վրա: Մեզ մոտ հակառակ պրոցեսն է, ԲՈՒՀ-ը սպասում է, որ բիզնեսմենը պատվեր տա իրեն, նոր պատրաստի համապատասխան մասնագետներ:

Կարեւոր է նաեւ, որ ուսուցանողը լինի ամենաառաջին գծից, որպեսզի կարողանա հետաքրքիր բան հաղորդել: Այսօր շատ դժվար է նման մարդ գտնել: Լավ մասնագետները զբաղված են իրենց գործով եւ սովորեցնելու ժամանակ չունեն: Լավ մասնագետ ու մանկավարժ համադրությունը դժվար է ստացվում: Կարծում եմ պետք է արմատապես փոխվի վերաբերմունքը դասավանդողների նկատմամբ: Դոցենտի աշխատավարձը տատանվում է 130- 150 հազարի սահմանում: Երրորդ կուրսի ուսանողը , երբ գնում է ինչ- որ տեղ աշխատելու՝ բարձր տեխնոլոգիաների գծով, մինիմում 200 000 դրամ է ստանում : Սա պարզ օրինակ է, թե ինչպես է գնահատվում դասախոսի աշխատանքը: Աշխարհում պատկերն ուրիշ է: Դասախոսների աշխատավարձը բարձր է պետական միջոցների հաշվին, կամ վճարովի ուսուցման:

Խոսելով համակարագային այլ խնդիրների մասին: Իմ կարծիքով պետք է առանձին, հատուկ ուշադրության արժանի ճյուղ դառնա ռազմական արդյունաբերությունը: Իսրայելի պես երկիրը տարեկան մոտ 6 միլիարդ դոլարի զենք է վաճառում, Շվեյցարիան, որը չեզոք երկիր է, ութ միլիարդ դոլարի զենք է վաճառում… Հայաստանը սերիական արտադրության համար հարմար չէ, բայց բարձր տեխնոլոգիաների հատային արտադրության պոտենցիալ ունենք: Պետք է հասկանալ ինչ ուղղությամբ կարող ես զարգանալ եւ այդ հնարավորությունը օգտագործել:

Ոլորտում որոշակի լավ փոփոխությունները նկատելի են: Նշեմ մի քանիսը. Պետությունը գնացել է նրան, որ զորակոչիկներից առանձնացնում է տեխնոլոգիական միտք ու հմտություններ ունեցող երիտասարդներին՝ այսպես կոչված ռազմատեխնոլոգիական զորամասում: Նրանց հնարավորություն է տրվում ծառայությունը զուգակցել թեզ գրելու հետ: Այդ երիտասարդները լուրջ գործեր են կատարում, ճիշտ է օգտագործվում տեխնոլոգիական պոտենցիալը: Շատ լուրջ քայլեր է արվում եւ զարգանում է ինժիներական մտածելակերպը:

Հայաստանում այսօր առաջնահերթություն է համարում փոքր եւ միջին ձեռնարկությունների զարգացումը: Ինֆորմացիոն տեխնոլոգիաները դիտարկվում են որպես փոքր ձեռնարկություններ: Մենք, սակայն մոռանում ենք, որ ինչպես ամբողջ աշխարհում այնպես էլ մեզ մոտ այդ փոքրն ու միջինը կարող են զարգանալ միայն խոշոր ձեռնարկությունների կողքին: Խոշոր ձեռնարկություն պետք է լինի, այնքան խնդիրներ ունենա, որ կարողանա բաժանել այդ փոքր եւ միջին ընկերություններին: Պետության դերը պետք է լինի խոշոր ձեռնարկությունների ստեղծումն ու զարգացումը: Դրա արդյունքում կզարգանան նաեւ փոքր եւ միջին ձեռնարկությունները: Կառավարությունը պետք է ինչ որ ձեւեր գտնի նաեւ շահագրգռելու դրսի ձեռնարկություններին, խոշոր կազմակերպություններին Հայաստան բերելու համար, որ դրանք ճյուղեր տան Հայաստանում: Առանց դրա մենք կնմանվենք ճահճի մեջ թփրտացող գորտերի:

Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնություն

«Երեւակ» լրատվական-վերլուծական խումբ