Աղվան Հովսեփյան,

ՀՀ գլխավոր դատախազ

Հարգելի պարոն Հովսեփյան,

Human Rights Watch-ը իր խորին մտահոգությունն է հայտնում 24-ամյա Վահան Խալաֆյանի մահվան կապակցությամբ, որը ապրիլի 13-ին Չարենցավանի ոստիկանական բաժանմունքում լուրջ վնասվածք է կրել, եւ կազմակերպությունը հորդորում է Ձեզ իրականացնել մահվան հանգամանքների հիմնավոր, անկախ եւ թափանցիկ հետաքննություն՝ համաձայն Հայաստանի կողմից ստանձնած միջազգային պարտավորությունների:

Ապրիլի 13-ին 1.5 միլիոն դրամի արժողությամբ ապրանքների գողության կասկածանքով Խալաֆյանը եւ հինգ այլ անձինք ձերբակալվել են Չարենցավանում, որը գտնվում է Երեւանից 40 կմ հեռավորության վրա: Ոստիկանությունը հրապարակավ հայտնել է, որ Խալաֆյանը ոստիկանության մայորի գրասենյակից վերցրել է դանակը եւ դանակահարել է ինքն իրեն ստամոքսի հատվածում: Ժամեր անց նա մահացել է հիվանդանոցում:

Կան մտահոգություններ, որ մահվանից առաջ նա ենթարկվել է վատ վերաբերմունքի: Հելսինկյան Քաղաքացիական Ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար Արթուր Սաքունցը խոսել է ոստիկանություն բերման ենթարկված տղաներից երկուսի հետ: Այդ երկու անձինք, որոնք ազատ են արձակվել, ասել են, որ հարեւան սենյակում Խալաֆյանի հարցաքննության ընթացքում ձայներ են լսել, ըստ որոնց՝ Խալաֆյանը ենթարկվել է բռնության:

Խալաֆյանի մայրը տեղական լրատվամիջոցներին հայտնել է, որ եղել են կտրվածքներ կրծքավանդակի վրա, երկու բաց վնասվածք փորի վրա, ինչպես նաեւ բազմաթիվ կապտուկներ ոտքերին:

Human Rights Watch-ի համար անհնար է հաստատել, թե ինչպես եւ որտեղ է Խալաֆյանը ստացել այդ վնասվածքները, սակայն դա մտահոգություն է առաջացնում, որ Խալաֆյանի նկատմամբ ոստիկանությունում եղել է վատ վերաբերմունք:

Ապրիլի 14-ին լրատվամիջոցների հետ հարցազրույցում ՀՀ ոստիկանապետ Ալիկ Սարգսյանը համառորեն հերքում է, որ Վահան Խալաֆյանի նկատմամբ ոստիկանության Չարենցավանի բաժնում բռնություն է կիրառվել եւ նշում է, որ «Խալաֆյանի մարմնի վրա բռնության հետքեր չեն եղել, եւ ոչ մի ոստիկան նրա նկատմամբ ուժ չի կիրառել»: Նա տեղեկացրել է, որ ոստիկանները ուշադիր չեն եղել դանակի նկատմամբ եւ հայտնել է, որ դեպքը կարող էր պատահել ցանկացած այլ վայրում, քանի որ Խալաֆյանը տառապում էր մտավոր խանգարումներով, եւ հենց այդ պատճառով 2005 թ-ին նա ազատվել է զինվորական ծառայությունից: Սարգսյանը նաեւ հայտնել է, որ Խալաֆյանը հանդիսացել է գողություն կատարող խմբի առաջնորդներից մեկը:

 Մենք տեղյակ ենք, որ ՀՀ Հատուկ քննչական ծառայությունը իրականացնում է Խալաֆյանի մահվան նախաքննություն: ՀՀ Հատուկ քննչական ծառայությունը հանձն է առել քրեական գործը, որը սկսվել էր ՀՀ ոստիկանության քննչական բաժնի կողմից ՀՀ քրեական օրենսգրքի 110 հոդվածի 1-ին մասի հատկանիշներով ,ինքնասպանության հասցնելըե:

 Մենք ողջունում ենք քրեական հետաքննության նախաձեռնումը, սակայն մտահոգված ենք, որ Խալաֆյանի դիակի վիճակի վերաբերյալ ոստիկանապետի կողմից արված հայտարարությունները եւ նրան որպես գողություն կատարող խմբի առաջնորդ որակելը կարող են վտանգել հետաքննության անաչառությունն ու անկախությունը:

Մենք հորդորում ենք, որպեսզի ապահովեք ձեր կառույցի կողմից Խալաֆյանի մահվան հանգամանքների անաչառ, հիմնավորված եւ թափանցիկ հետաքննության իրականացումը: Նման հետաքննությունը չի բացառի այն փաստը, որը Խալաֆյանի նկատմամբ ոստիկանությունում եղել է բռնություն: Հետաքննությունը պետք է կարողանա բացահայտել եւ պատասխանատվության ենթարկել մեղավորներին օրենքի ամբողջ խստությամբ, ինչպես սահմանված է Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածով, որին միացել է նաեւ Հայաստանը:  Հայաստանի իշխանությունները պարտավոր են ձերբակալման վայրերում ցանկացած մահվան վերաբերյալ տալ լիարժեք եւ ողջամիտ բացատրություն՝ հիմնված անկախ հետաքննության վրա, որը կսահմանի այն իշխանության պատասխանատվությունը, որի պատասխանատվության տակ գտնվող պահման վայրում տեղի ունեցել է մահվան դեպքը:

Նման հետաքննության անցկացման ձախողումը եւ մեղավորներին պատասխանատվության չենթարկելը կնշանակի Հայաստանի կողմից Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի ներքո ստանձնած պարտավորությունների խախտում:

Հետաքննությունը պետք է նաեւ պարզի Խալաֆյանին ցուցաբերված բժշկական օգնության արդյունավետությունը եւ թե արդյոք այն համապատասխանել է հնարավոր բարձրագույն չափանիշներին:

 Մենք նաեւ խրախուսում ենք անհրաժեշտ քայլեր ձեռնարկել, որպեսզի Խալաֆյանի ընտանիքի իրավունքները հարգվեն: Նրանք իրավունք ունեն մասնակցելու հետաքննությանը եւ համոզված լինելու, որ նրանց շահերը պաշտպանված են: 

Այս առումով մենք ողջունում ենք Խալաֆյանի ընտանիքի անդամի մասնակցությունը դատաբժշկական փորձաքննությանը:

Human Rights Watch-ը գրանցել է Հայաստանի ոստիկանության բաժիններում վատ վերաբերմունքի բազմաթիվ դեպքեր, որի համար ոչ ոք պատասխանատվության չի ենթարկվել: Մենք նաեւ տեղյակ ենք, որ ոչ ոք պատասխանատվության չի ենթարկվել 2007 թ-ին ոստիկանությունում Լեւոն Ղուլյանի մահվան համար:

Շատ կարեւոր է վերացնել անպատժելիության շղթան հիմնավոր հետաքննության եւ խախտումներ կատարած իրավապահ մարմինների աշխատակիցներին պատասխանատվության ենթարկելու միջոցով:

Շնորհակալություն նման լուրջ հարցի նկատմամբ ուշադրության համար:

Հարգանքներով՝

Հոլի Քարտներ

Եվրոպայի եւ Ասիայի հարցերով բաժնի գործադիր տնօրեն