Երկու շաբաթ առաջ ՀՀ Կառավարությունը երկրում արտակարգ դրություն հայտարարեց՝ կասեցնելու նոր կորոնավիրուսի (COVID-19) համավարակի տարածումը։ Այս ընթացքում սակայն նրա տարածումը Հայաստանի Հանրապետությունում մտահոգիչ մակարդակի է հասել՝ ԱՊՀ երկրների շրջանում Հայաստանը ցայժմ գրանցել է բնակչության ընդհանուր թվին համապատասխան վարակակիրների և մահացության ամենաբարձր ցուցանիշը։
Գտնում ենք, որ ՀՀ Կառավարության գործողությունները համավարակի տարածման կանխարգելման և իրավիճակի կարգավորման ուղղությամբ ոչ բավարար են և կրում են հիմնականում ռեակցիոն բնույթ, իսկ քաղաքական ուժերի և մասնագետների կատարված առաջարկները ընդունվում են ուշացումով կամ էլ ընդհանրապես անտեսվում են։ Բացի այդ, քաղաքական ընդդիմախոսների, մամուլի և մտահոգ քաղաքացիների նկատմամբ իշխանությունների ոչ համարժեք արձագանքները անհարկի սրում են երկրում ստեղծված լարված իրավիճակը։ Նման պայմաններում, ցանկացած իշխանության կողմից քաղաքական խոհեմության և համազգային շահի միակ ընդունելի դրսևորումը կարող էր լինել վտանգի դեմ միասնական ճակատի ձևավորումը, ինչը սակայն մինչև այժմ ցավալիորեն չի արվել։ Ստեղծված իրավիճակում ՀՀ կառավարությանը կոչ ենք անում.
Ա) Համավարակի տարածման կասեցման նպատակով վերանայել ընդհանուր ռազմավարությունը, օգտվելով առավել արդյունավետ երկրների փորձից։ Մասնավորապես՝
Միջկառավարական համաձայնությունների միջոցով ձեռք բերել արագ թեստերի մեծ խմբաքանակներ, և անցնել ռիսկային խմբում գտնվող հնարավորինս շատ անձանց թեստավորման ռեժիմի (առնվազն օրական 5 000 թեստավորում):
Նմանապես, դիմել Թոքերի Արհեստական Օդափոխման համակարգեր (ԹԱՕ) արտադրող հիմնական երկրների (Չինաստան, ԱՄՆ, Ռուսաստան, Մեծ Բրիտանիա) կառավարություններին՝ մի քանի հարյուր այսպիսի սարքերի հրատապ ձեռքբերման և Հայաստան տեղափոխման նպատակով, ապահովելու համաճարակի հնարավոր պիկի շրջանում նվազագույն անհրաժեշտ կարիքները։
Զինված ուժերն անհապաղ բերել զորանոցային ռեժիմի՝ խիստ նվազեցնելով նաև պայմանագրային զինծառայողների և սպայական անձնակազմի շփումը քաղաքացիական անձանց հետ։
Առցանց եղանակով հրապարակել համավարակի տարածման աշխարագրական քարտեզը և տեսակավորել ՀՀ մարզերն ու համայնքները ըստ ռիսկայնության աստիճանի, անհրաժեշտության դեպքում առավել ռիսկային համայնքներում իրականացնել մարդկանց տեղաշարժի ավելի խիստ սահմանափակումներ, ընդհուպ մինչև մուտքերն ու ելքերն արգելելը։
Սահմանել մթերային խանութների և սննդի արտադրության բոլոր ընկերությունների նկատմամբ առավել խիստ վերահսկողության միջոցառումներ։
Մասնավորապես՝ առևտրի ցանցերում կրճատել աշխատակիցների ֆիզիկական շփումները հաճախորդների հետ, արտադրող ընկերություններում ներդնել աշխատակիցների ամեննօրյա զննման, և սննդի հակավիրուսային վարակազերծման խիստ ստանդարտներ։
Բ) Վերանայել համավարակի սոցիալ-տնտեսական հետևանքների վերացմանն ուղղված գործողությունների ծրագիրը։ Մասնավորապես՝ Ընդլայնել պետական աջակցության փաթեթի ընդհանուր ծավալը՝ առնվազն մինչև 2020 թ․ կանխատեսվող ՀՆԱ 10% կամ 700 միլիարդ դրամ, հաշվի առնելով տնտեսական անկման խորությունը և աննախադեպ ծավալները, հետագայում ընդլայման հնարավորությամբ։
Համաճարակի արդյունքում գործունեության կասեցման կամ կտրուկ նվազեցման անհրաժեշտության առջև հայտնված բոլոր տնտեսվարող սուբյեկտներին առաջարկել պետական աջակցության փաթեթային լուծումներ, բաժանելով հասցեատերերին խմբերի՝ փոքր/միկրո ձեռնարկություններ և ինքնազբաղված անձինք, միջին ձեռնարկություններ և համակարգային նշանակության խոշոր ձեռնարկություններ։ Միջոցառումների ծրագրում ներառել պետական սուբսիդիաներ, արտոնյալ վարկեր, և հարկային արտոնությունների փաթեթներ։
Ամենամսյա պետական աջակցություն հատկացնել այս ընկերությունների բոլոր այն աշխատակիցներին, որոնք համաճարակի արդյունքում հայտնվել են հարկադիր պարապուրդում՝ փաստացի կորցրած եկամուտների առնվազն 50%-ի չափով։
Մշակել և գործարկել սոցիալական աջակցության ծրագրեր բոլոր այն անձանց համար, որոնք աշխատում են օրավարձով կամ գործավճարով, և փաստացի ստիպված են դադարեցնել իրենց աշխատանքը, արագացրած կարգով տրամադրելով նրանց գործազուրկի կարգավիճակ։
Խստացնել ապրանքային շուկաների վերահսկողությունը և հակամենաշնորհային միջոցառումները՝ թույլ չտալու գների անհիմն բարձրացունմներ և ընդհանուր դժբախտության հաշվին գերշահույթներ՝ առանձին անբարեխիղճ տնտեսավարողների մոտ։
Մշակել ճգնաժամային իրավիճակում բնակչությանը հոգեբանական օժանդակություն տրամադրելու ծրագրեր, հաշվի առնելով մեկուսացման ծանր հոգեբանական ազդեցությունները։
Այս դժվարին վիճակում, կոչ ենք անում մեր երկրի բոլոր կարող քաղաքական, հասարակական, և մասնագիտական ուժերին՝ մեկտեղել ջանքերը և միասնական ճակատով պայքարել Հայաստանի Հանրապետության բնակիչների առողջության, ապահովության և վաղվա օրվա համար։ Առողջություն բոլորիս։
Համավարակի դեմ պայքարի վերաբերյալ
Երկու շաբաթ առաջ ՀՀ Կառավարությունը երկրում արտակարգ դրություն հայտարարեց՝ կասեցնելու նոր կորոնավիրուսի (COVID-19) համավարակի տարածումը։ Այս ընթացքում սակայն նրա տարածումը Հայաստանի Հանրապետությունում մտահոգիչ մակարդակի է հասել՝ ԱՊՀ երկրների շրջանում Հայաստանը ցայժմ գրանցել է բնակչության ընդհանուր թվին համապատասխան վարակակիրների և մահացության ամենաբարձր ցուցանիշը։
Գտնում ենք, որ ՀՀ Կառավարության գործողությունները համավարակի տարածման կանխարգելման և իրավիճակի կարգավորման ուղղությամբ ոչ բավարար են և կրում են հիմնականում ռեակցիոն բնույթ, իսկ քաղաքական ուժերի և մասնագետների կատարված առաջարկները ընդունվում են ուշացումով կամ էլ ընդհանրապես անտեսվում են։ Բացի այդ, քաղաքական ընդդիմախոսների, մամուլի և մտահոգ քաղաքացիների նկատմամբ իշխանությունների ոչ համարժեք արձագանքները անհարկի սրում են երկրում ստեղծված լարված իրավիճակը։ Նման պայմաններում, ցանկացած իշխանության կողմից քաղաքական խոհեմության և համազգային շահի միակ ընդունելի դրսևորումը կարող էր լինել վտանգի դեմ միասնական ճակատի ձևավորումը, ինչը սակայն մինչև այժմ ցավալիորեն չի արվել։ Ստեղծված իրավիճակում ՀՀ կառավարությանը կոչ ենք անում.
Ա) Համավարակի տարածման կասեցման նպատակով վերանայել ընդհանուր ռազմավարությունը, օգտվելով առավել արդյունավետ երկրների փորձից։ Մասնավորապես՝
Միջկառավարական համաձայնությունների միջոցով ձեռք բերել արագ թեստերի մեծ խմբաքանակներ, և անցնել ռիսկային խմբում գտնվող հնարավորինս շատ անձանց թեստավորման ռեժիմի (առնվազն օրական 5 000 թեստավորում):
Նմանապես, դիմել Թոքերի Արհեստական Օդափոխման համակարգեր (ԹԱՕ) արտադրող հիմնական երկրների (Չինաստան, ԱՄՆ, Ռուսաստան, Մեծ Բրիտանիա) կառավարություններին՝ մի քանի հարյուր այսպիսի սարքերի հրատապ ձեռքբերման և Հայաստան տեղափոխման նպատակով, ապահովելու համաճարակի հնարավոր պիկի շրջանում նվազագույն անհրաժեշտ կարիքները։
Զինված ուժերն անհապաղ բերել զորանոցային ռեժիմի՝ խիստ նվազեցնելով նաև պայմանագրային զինծառայողների և սպայական անձնակազմի շփումը քաղաքացիական անձանց հետ։
Առցանց եղանակով հրապարակել համավարակի տարածման աշխարագրական քարտեզը և տեսակավորել ՀՀ մարզերն ու համայնքները ըստ ռիսկայնության աստիճանի, անհրաժեշտության դեպքում առավել ռիսկային համայնքներում իրականացնել մարդկանց տեղաշարժի ավելի խիստ սահմանափակումներ, ընդհուպ մինչև մուտքերն ու ելքերն արգելելը։
Սահմանել մթերային խանութների և սննդի արտադրության բոլոր ընկերությունների նկատմամբ առավել խիստ վերահսկողության միջոցառումներ։
Մասնավորապես՝ առևտրի ցանցերում կրճատել աշխատակիցների ֆիզիկական շփումները հաճախորդների հետ, արտադրող ընկերություններում ներդնել աշխատակիցների ամեննօրյա զննման, և սննդի հակավիրուսային վարակազերծման խիստ ստանդարտներ։
Բ) Վերանայել համավարակի սոցիալ-տնտեսական հետևանքների վերացմանն ուղղված գործողությունների ծրագիրը։ Մասնավորապես՝
Ընդլայնել պետական աջակցության փաթեթի ընդհանուր ծավալը՝ առնվազն մինչև 2020 թ․ կանխատեսվող ՀՆԱ 10% կամ 700 միլիարդ դրամ, հաշվի առնելով տնտեսական անկման խորությունը և աննախադեպ ծավալները, հետագայում ընդլայման հնարավորությամբ։
Համաճարակի արդյունքում գործունեության կասեցման կամ կտրուկ նվազեցման անհրաժեշտության առջև հայտնված բոլոր տնտեսվարող սուբյեկտներին առաջարկել պետական աջակցության փաթեթային լուծումներ, բաժանելով հասցեատերերին խմբերի՝ փոքր/միկրո ձեռնարկություններ և ինքնազբաղված անձինք, միջին ձեռնարկություններ և համակարգային նշանակության խոշոր ձեռնարկություններ։ Միջոցառումների ծրագրում ներառել պետական սուբսիդիաներ, արտոնյալ վարկեր, և հարկային արտոնությունների փաթեթներ։
Ամենամսյա պետական աջակցություն հատկացնել այս ընկերությունների բոլոր այն աշխատակիցներին, որոնք համաճարակի արդյունքում հայտնվել են հարկադիր պարապուրդում՝ փաստացի կորցրած եկամուտների առնվազն 50%-ի չափով։
Մշակել և գործարկել սոցիալական աջակցության ծրագրեր բոլոր այն անձանց համար, որոնք աշխատում են օրավարձով կամ գործավճարով, և փաստացի ստիպված են դադարեցնել իրենց աշխատանքը, արագացրած կարգով տրամադրելով նրանց գործազուրկի կարգավիճակ։
Խստացնել ապրանքային շուկաների վերահսկողությունը և հակամենաշնորհային միջոցառումները՝ թույլ չտալու գների անհիմն բարձրացունմներ և ընդհանուր դժբախտության հաշվին գերշահույթներ՝ առանձին անբարեխիղճ տնտեսավարողների մոտ։
Մշակել ճգնաժամային իրավիճակում բնակչությանը հոգեբանական օժանդակություն տրամադրելու ծրագրեր, հաշվի առնելով մեկուսացման ծանր հոգեբանական ազդեցությունները։
Այս դժվարին վիճակում, կոչ ենք անում մեր երկրի բոլոր կարող քաղաքական, հասարակական, և մասնագիտական ուժերին՝ մեկտեղել ջանքերը և միասնական ճակատով պայքարել Հայաստանի Հանրապետության բնակիչների առողջության, ապահովության և վաղվա օրվա համար։ Առողջություն բոլորիս։
"Ազգային օրակարգ" կուսակցության Խորհուրդ