ՍԴ-ն պետք է վերսկսի Ռոբերտ Քոչարյանի գործով կասեցրած վարույթը՝ նկատի ունենալով, որ Վենետիկի հանձնաժողովի և ՄԻԵԴ-ի խորհրդատվական կարծիքներն արդեն ստացվել են։ «Փաստինֆո»-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի փաստաբանական խմբի անդամ Արամ Օրբելյանը։

Հիշեցնենք՝ Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի և Ռոբերտ Քոչարյանի դիմումների հիման վրա քննության ընդունված գործով ՀՀ Սահմանադրական դատարանը 2019 թվականի հուլիսի 18-ին որոշեց կասեցնել վարույթը ու դիմել ՍԻԵԴ և Վենետիկի հանձնաժողով՝ խնդրահարույց հարցերի վերաբերյալ խորհրդատվական կարծիք ստանալու համար։ Մայիսի 29-ին հրապարակվեց ՄԻԵԴ-ի, իսկ հունիսի 18-ին Վենետիկի հանձնաժողովի։

Օրբելյանը նշեց, որ օրենքի համաձայն՝ կասեցման համար հիմք հանդիսացող հանգամանքների վերացումից հետո ՍԴ-ն պետք է վերսկսի վարույթը և շարունակի գործի քննությունն այնտեղից, որտեղից կասեցվել էր։

Նկատենք, որ Վենետիկի հանձնաժողովն արձանագրել է, որ Հայաստանի քրեական օրենսգրքի 300.1-րդ հոդվածում օգտագործվող հասկացությունները ունեն որոշակիության խնդիր, ձևակերպումներն ընդհանուր են, որոնք տեղի են տալիս տարաբնույթ մեկնաբանությունների և շփոթության։ Ավելին՝ արձանագրել են, որ Եվրոպային խորհրդի անդամ երկրներում չկա նման նախադեպ։

«Հաշվի առնելով իրավական անորոշությունը և համաչափության սկզբունքը, Վենետիկի հանձնաժողովը ընդգծում է, որ որքան ավելի լայնորեն է ձևակերպված քրեական նորմը, այնքան ավելի մեծ ուշադրություն պետք է դարձնել մեղադրյալի անձնական ազատություններին և հիմնարար իրավունքներին: Նման դրույթը ավելի մասնակի մեկնաբանելիս պետք է հաշվի առնել dubio pro reo-ի (մեղադրյալը չի կարող դատապարտվել, եթե նրա մեղքի վերաբերյալ դեռ կասկածներ կան) սկզբունքը»։

Օրբելյանն ընդգծեց, որ Վենետիկի հանձնաժողովն արձանագրել էր, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 300.1-րդ հոդվածի ձևակերպումը հասկանալի չէ և նույնիսկ գտել է, որ խնդիրը գուցե թարգմանության մեջ է, սակայն փաստաբանը վստահեցրեց, որ խնդիրն ամենևին թարգմանության մեջ չէ, թարգմանությունը հստակ և ճիշտ է, այլ՝ ներկայացված դիտարկումը ևս մեկ անգամ հաստատում է պաշտպանական կողմի այն դիրքորոշումը, որ հոդվածի ձևակերպումներում հակասություն կա և չի տեղավորվում տրամաբանության մեջ։ Նշենք, որ խոսքը գնում է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 300.1-րդ հոդվածում ներառված հետևայլ ձևակերպման մասին, թե Սահմանադրական կարգի տապալումն իրենից ենթադրում է Սահմանադրության 1-ից 5-րդ հոդվածներով կամ 6-րդ հոդվածի առաջին մասով նախատեսված որևէ նորմը փաստացի վերացնելը։ Փաստաբանի փոխանցմամբ՝ վիճահարույց է դարձել «նորմը փաստացի վերացնելը» եզրույթը։

Օրբելյանն ընդգծեց, որ Վենետիկի հանձնաժողովի խորհրդատվական կարծիքի համաձայն՝ եթե շատ երկրներում ձևակերպումներն ընդհանրական են, ինչպես՝ սահմանադրական կարգ, ապա այն իր մեջ պարունակում է հավելյալ էլեմենտներ, մասնավորապես՝ բռնությունը, ապօրինությունը կամ նմանատիպ այլ եզրույթների առկայությունը, ինչի մասին բազմիցս բարձրաձայնվել է, քանի որ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 300-րդ հոդվածում նախկինում նշվում էր բռնության էլեմենտը՝ սահմանադրական կարգի տապալում բռնությամբ եզրույթով, որը, սակայն 2009թ փոփոխություններից հետո հեռացվել է։ Օրբելյանը նշեց, որ բռնության տարրն առկա է նույնիսկ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 300.2-րդ հոդվածում է, մինչդեռ ՝ 300.1-րդ հոդվածում բռնության տարրը բացակայում է, հոդվածն ընդհանրապես, փաստաբանի պնդմամբ, իրավաչափ չէ։

Օրբելյանն ուշադրություն հրավիրեց Վենետիկի հանձնաժողովի արձանագրած մեկ այլ հանգամանքի վրա՝ անդամ երկրներում սահմանադրական կարգի տապալում որպես այդպիսին գրեթե չկա, բայց կա պետական դավաճանություն, իշխանության յուրացում, որը ՀՀ քրեական օրենսգրքում առկա է։

«Համադրելու արդյունքում տեսնում ենք, որ,եթե 300.1-րդ հոդվածը հեռացնենք մեր ՀՀ ՔՕ-ից, ապա քիչ թե շատ կհամապատասնենք Եվրոպական ստանդարտներին»,-ասաց Օրբելյանը։

Ըստ նրա՝ եթե խոսքը գնում է ընդհանրական կոնցեպտների սահմանադրականության մասին, ինչպիսին՝ սահմանադրական կարգի տապալումն է, ապա դրանք պետք է կանխատեսելի լինեն։ Այսինքն՝ ընդհանրական հոդվածները չնեղացնելու դեպքում կամ լայն մեկնաբանելու դեպքում, այն կհանգեցնի մարդու իրավունքների խախտման, մինչդեռ՝ առավելություն պետք է տրվի մեղադրյալի իրավունքներին։

ՄԻԵԴ-ի ու Վենետիկի հանձնաժողովի կարծիքները հաշվի առնելով ՍԴ-ն հոդվածն հակասահմանադրակա՞ն պետք է ճանաչի ՝ մեր հարցին ի պատասխան Օրբելյանը նշեց, որ դժվար է կանխորոշել, թե ինչ որոշում կկայացնի։

Սակայն ակնհայտ է, որ եթե դիմել է հեղինակավոր այդ կառույցներին՝ մասնագիտական եզրակացության համար, դրանք պետք է ուսումնասիրեն ու հաշվի առնեն նաև որոշում կայացնելիս։

Փաստաբանն արձանագրեց, որ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 300.1-րդ հոդվածի (Սահմանադրական կարգի տապալման) հակասահմանադրական ճանաչվելու դեպքում գործն այդ մասով պետք է կարճվի, իսկ ՀՀ ՔՕ 311-րդ(կաշառքի) հոդվածով մեղադրանքի մասով գործի քննությունը պետք է շարունակվի, եթե դատարանն այլ հիմքեր չգտնի։