«Փաստ» օրաթերթը գրում է. Փետրվարի 24-ի առավոտյան ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հայտարարեց Դոնբասում ռազմական գործողություն սկսելու մասին։ Երեկ Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին հանդես եկավ հերթական ուղերձով՝ հայտարարելով, որ Ուկրաինան մենակ է մնացել, և աշխարհը շարունակում է այս ամենին հեռվից հետևել: Վերլուծելով իրավիճակը՝ «Պոլիտէկոնոմիա» հետազոտական ինստիտուտի քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանը «Փաստի» հետ զրույցում մի քանի իրողության մասին է մատնանշել:

«Մենք, մեծ հաշվով, տեսնում ենք այն, ինչ 1920 թվականին տեղի ունեցավ Հայաստանի հետ, 2008-ին՝ Վրաստանի հետ: Այսինքն, պայմանականորեն ասած, անգլիական նավերը ինչպես չեն գա հայկական լեռներ, այնպես էլ չեն գա ուկրաինական դաշտեր: Իսկ եթե ավելի կիրառական ու քաղաքական տեսանկյունից դիտարկենք, ապա պետք է նշենք հետևյալը. Արևմուտքը պատրաստ է ֆինանսական աջակցություն տալ այս կամ այն երկրին՝ որպես հենակետ՝ Ռուսաստանի դեմ գործողություններ իրականացնելու համար: Արևմուտքը պատրաստ է այդ միջոցով օգտագործել այդ երկրներին, պատրաստ է մասնագետների պատրաստել, ուղարկել՝ ի շահ ԱՄՆ-ի կամ կոլեկտիվ Արևմուտքի: Բայց երբ հերթը հասնում է ռազմական գործողություններին, ինչպես 1920-ին, 2008-ին, Արևմուտքն այժմ ևս, կներեք բառի համար, «գցում» է իր, այսպես կոչված, գործընկերներին»,-ասաց քաղաքագետը՝ ընդգծելով, որ նշվածի վառ օրինակը տեսնում ենք Զելենսկու պարագայում:

Նրա խոսքով՝ այստեղ այլ խնդիր ևս կա: «Արևմուտքը՝ դեռ մի կողմ: Պետք է դիտարկել վերջին 8-9 ամիսների ընթացքում Ռուսաստանի կողմից ուղարկված մեսիջները: ՌԴ նախագահը, նաև Անվտանգության խորհրդի փոխնախագահ Դմիտրի Մեդվեդևն իրենց ծավալուն հոդվածներում գրեթե բաց տեքստով ասում էին, որ եթե Ուկրաինան «հակառուսական» պրոյեկտ է, ապա Ռուսաստանի համար էքսզիստենցիալ վտանգ է ներկայացնելու: Նշում էին, որ այդ փաստի հետ իրենք չեն կարող համակերպվել: Նաև լուծումներ էին առաջարկում, որ Ուկրաինան, ըստ իր Սահմանադրության, չեզոք կարգավիճակով հաստատվեր, հրաժարվեր շարժվել դեպի ՆԱՏՕ և այլն: Մեծ հաշվով, առաջարկվում էին լուծումներ թե՛ գլոբալ առումով, թե՛ կապված Դոնեցկի և Լուգանսկի ճակատագրի հետ, և հղում էին անում Մինսկի փաստաթղթին: Բայց Զելենսկին երևի անգլիական տանկերին կամ անգլիական նավերին էր սպասում, իսկ անգլիական նավատորմը երբեք Անգլիայից բացի որևէ մեկին չի պաշտպանի: Նույնն էլ վերաբերում է ԱՄՆ-ին»,-նկատեց մեր զրուցակիցը:

Նշված համատեքստում անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի, Վրաստանի նախկին նախագահ Սահակաշվիլիի և Զելենսկու նմանությունների ու ընդհանրությունների վերաբերյալ արվող հրապարակումներին՝ քաղաքագետը շեշտեց. «Մենք պետք է նախ հասկանանք հետևյալը. հետխորհրդային տարածաշրջաններում տեղի ունեցած հեղափոխություններն արտաքին քաղաքական որոշակի օրակարգ են ձեռք բերում, որն ուղղված է լինում Ռուսաստանի դեմ: Եվ, ինչպես ցույց է տալիս փորձը, դրանք բոլորը ոչ միայն պատերազմի, այլև տարածքային կորուստների են հանգեցնում: Նույնը եղավ Ուկրաինայում դեռ 2014-ին, Վրաստանում՝ 2008-ին, նույնը եղավ նաև մեզ մոտ: Մեծ հաշվով՝ ժողովրդի էմոցիան գողանալն ու հրապարակում ոսկե սարեր խոստանալը մեկ բան է, մեկ այլ բան է ռեալ պոլիտիկի պարագայում հասկանալ, թե աշխարհաքաղաքական ինչ տարածաշրջանում ես, և ովքեր են քո խաղացողները: Այո, թե՛ Զելենսկու, թե՛ Փաշինյանի, թե՛ Սահակաշվիլիի միջև նմանությունները շատ են: Բայց, դրա հետ մեկտեղ, կուզենայի մեկ հանգամանքի վրա ուշադրություն սևեռել: Ինչպես արդեն նշեցինք, Զելենսկին հայտարարեց, որ իրենք մենակ են մնացել:

Անկախ ամեն ինչից, անկախ նրանից, թե ինչ էր տեղի ունենում 44-օրյա պատերազմի ընթացքում և ինչպես ավարտվեց այն, մենք բոլորս էլ ականատես եղանք, թե ինչպես էին մեզ օգնում թե՛ իրանական, թե՛ ռուսական կողմերը: Ռուսական կողմի հետ կապված՝ հստակ կարող ենք ասել զենքի մատակարարումների, ինչպես նաև ամեն գնով պատերազմը կանգնեցնելու նպատակով բանակցային գործընթացում ակտիվ ներգրավվածության մասին: Ճիշտ է՝ իր շահերից ելնելով, բայց Ռուսաստանն իրականացնում էր գործողություններ, որ իր ռազմավարական գործընկերը խայտառակ պարտություն չկրի:Իսկ Ուկրաինայի պարագայում իրավիճակը բոլորովին այլ է: Հույսը դնելով Արևմուտքի վրա՝ իրենք չսերտեցին այն ամենի դասերը, ինչը կատարվում էր պոստսովետական տարածքում»:

Քաղաքագետն այս համատեքստում շեշտեց, որ Վլադիմիր Պուտինն արդեն մի քանի օր է՝ նույն միտքն է կրկնում. «Ալիևի հետ խոսելիս ևս կրկնեց ու ասաց, որ իր համար էքսզիստենցիալ վտանգ տեսնելու դեպքում Ռուսաստանն այն ոչնչացնելու է, բայց, ինչպես Ղազախստանում, եթե ՌԴ-ին բարեկամական իշխանություն կա, վտանգի պարագայում ՌԴ-ն պատրաստ է աջակցել իրենց: Սա նշանակում է նոր աշխարհակարգի կանոնների վերաբերյալ հստակ ձևակերպում՝ Պուտինի կողմից: Իրենք պոստսովետական տարածաշրջանը հենց նշված մոդելի շրջանակներում են տեսնում: Այսինքն, նրանք ուկրաինացիներին տարբեր մեթոդներով ու ձևերով բազում բաներ են ասել, բայց նրանք պարզապես կա՛մ չեն ընկալել, կա՛մ ունակ չեն եղել ընկալել: Կամ էլ նրանք, ովքեր իրապես ղեկավարում են Ուկրաինայի իշխանություններին, պատրաստ են եղել զոհաբերել Ուկրաինան՝ Ռուսաստանի դեմ նոր պատժամիջոցներ մտցնելու և, օրինակ՝ ռուսական գազը սեփական ամերիկյան գազով փոխարինելու համար: Իրողությունները հենց այս տիրույթում պետք է դիտարկել»:

Իսկ թե ինչպիսին պետք է լինի Հայաստանի կեցվածքն այսօրվա աշխարհաքաղաքական իրողությունների ու լարվածության ֆոնին, քաղաքագետը նշեց. «Նախ՝ 2020 թվականի նոյեմբերից հետո մենք արդեն չունենք այն կարգավիճակը, որն ունեցել ենք նախկինում: Այսինքն, մենք շատ դեպքերում գործոնից վերածվել ենք գործիքի: Մենք պետք է հասկանանք, որ շատ մեծ ազդեցություն, այնուամենայնիվ, չենք կարող ունենալ: Միևնույն ժամանակ, գոնե լռելու լավ հնարավորություն ունեինք: Բայց հարց է, թե ինչն էր ՀՀ ԱԳՆ-ին ստիպել հայտարարել, թե Լուգանսկի ու Դոնեցկի հանրապետությունների ճանաչման հարց մեր օրակարգում չկա: Պարզապես կարելի է լռել: Բացի այդ, անկախ ամեն ինչից, այդ տարածաշրջանում կա հումանիտար հարց, հումանիտար խնդիր, և այնտեղ շատ հայեր են բնակվում: Մենք կարող ենք մեր գործողությունները կենտրոնացնել հումանիտար ասպեկտի վրա: Վստահ եմ՝ այդ մոտեցումը ընկալելի կլիներ թե՛ մեր ռուս գործընկերների, թե՛, ամեն դեպքում, նաև ուկրաինացիների համար, որովհետև բոլորն էլ հասկանում են Հայաստանի կարգավիճակը: Մինչդեռ այլ բան տեսանք: Ու երբ քո ռազմավարական դաշնակիցը որոշում է ճանաչել նշված հանրապետությունները, ու դու հայտարարում ես, որ նման հարց մեր օրակարգում չկա, սա, այնուամենայնիվ, որոշակի լարվածություն է առաջ բերում»:

Բենիամին Մաթևոսյանի դիտարկմամբ, մի կարևոր հանգամանք ևս պետք է նշել. «Երբ ՌԴ նախագահն իր ուղերձում խոսում էր Դոնեցկի ու Լուգանսկի հանրապետությունների ճանաչման մասին, բազում մեսիջներ վերաբերու էին ոչ միայն Ուկրաինային, այլ ընդհանրապես հետխորհրդային պետությունների ճակատագրին, նաև խորհրդային ժառանգությանը: Հայաստանում որոշում կայացնողները պետք է հասկանան, որ Պուտինի խոսքերն ուղղված չեն միայն Ուկրաինային, ինչը հաշվի առնելով՝ նոր պահելաձև պետք է որդեգրեին: Սակայն տեսնում ենք, որ ընդհանրապես ոչինչ չի փոխվում: Գոնե լռելու փայլուն շանս ունենալով՝ մենք որոշեցինք այլ ճանապարհով գնալ»: Ինչ վերաբերում է այն կանխատեսումներին, թե այս լարվածությունների ֆոնին Ադրբեջանը կարող է օգտվել առիթից ու սադրանքների գնալ, քաղաքագետը նշեց, որ այս հարցը երկու կողմ ունի: «Առաջին. չմոռանանք, որ Դոնեցկի ու Լուգանսկի ճանաչումից հետո և մինչև հատուկ օպերացիան ՌԴ-ն Ադրբեջանի հետ համագործակցության հռչակագիր ստորագրեց, որով, փաստորեն, ինքն իր համար անվտանգ դարձրեց Հարավային Կովկասը: Այսինքն, ստեղծեց մի իրավիճակ, որտեղ ստիպված չէին լինի երկու, այսպես ասած, ճակատով պատերազմել՝ ապահովագրելով մեր տարածաշրջանը հնարավոր սրացումներից: Այս տեսանկյունից պետք է անկեղծ լինենք. ամեն դեպքում ուկրաինական ճակատը ռուսների համար ավելի կարևոր է, քան մերը:

Իրենց պետք է, որ իրենց ձեռքերն ամբողջությամբ ազատ լինեն: Հիմա՝ ինչ վերաբերում է հարցի երկրորդ կողմին: Պատմական փորձն ուսումնասիրելով՝ կտեսնենք, որ երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ թուրքերը սպասում էին, թե ինչպես կավարտվի Ստալինգրադի ճակատամարտը: Ու եթե խորհրդային զորքը պարտվեր, թուրքերը մտնելու էին Հայաստան: Վստահեցնում եմ՝ եթե ռուսական կողմը անհաջողության մատնվի, թուրքերը փորձելու են այս ամենը կապիտալիզացնել Սիրիայում, Լիբիայում, ինչու չէ՝ նաև Արցախում և Հայաստանում: Բայց եթե իրողությունները դիտարկում ենք այս պահի դրությամբ, ապա իրավիճակն այլ ուղղությամբ է գնում: Զելենսկին արդեն հայտարարում է, որ պատրաստ են համաձայնել ռազմական դաշինքներից դուրս կարգավիճակին: Ամեն դեպքում, տեսնում ենք, որ ուկրաինական իշխանության դեմ Ռուսաստանի հատուկ օպերացիան տալիս է իր արդյունքները»,-եզրափակեց քաղաքագետը: