Թուրքիան մտադիր է ընդլայնել իր ազդեցությունը միջազգային ասպարեզում, և այս համատեքստում հատուկ ուշադրություն է գրավել վերջերս պետական ​​TRT1 հեռուստաալիքով ներկայացված քարտեզը։ Ամերիկյան Stratfor վերլուծական ընկերության ստեղծած այս քարտեզի համաձայն՝ 2050 թվականին թուրքական շահերի գոտին զգալիորեն կաճի՝ ընդգրկելով մի քանի երկրների, այդ թվում՝ Ռուսաստանի տարածքները:

Ըստ կանխատեսման՝ Թուրքիան կարող է իր ազդեցությունը տարածել Ռուսաստանի այնպիսի շրջանների վրա, ինչպիսիք են Ղրիմը, Կրասնոդարի և Ստավրոպոլի երկրամասերը, Ռոստովի և Աստրախանի շրջանները, ինչպես նաև Կալմիկիայի և մի շարք այլ հարավային շրջանների։ Stratfor-ի քարտեզում աննկատ չեն մնացել նաև վերջերս Ռուսաստանին միացված Դոնեցկի և Լուգանսկի հանրապետությունները։

Stratfor-ի կանխատեսումը նաև մատնանշում է Անկարայի աճող հետաքրքրությունը Հյուսիսային Կովկասի հանրապետությունների, Ուզբեկստանի, Տաջիկստանի և նույնիսկ Ղազախստանի որոշ մասերի նկատմամբ: Պոտենցիալ ազդեցության գոտիների թվում նշվում են նաև Պարսից ծոցի երկրները, Լիբիան, Եգիպտոսը և Բալկանյան թերակղզու երկրները, գրում է Pronedra.ru-ն։

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն անցյալ տարի ընդգծել է երկրի հավակնոտ ծրագրերը միջազգային ասպարեզում՝ ասելով. «Թուրքիան լավ դիրք ունի իր ազդեցությունն այլ երկրներում ընդլայնելու համար»: Միևնույն ժամանակ, քաղաքագետներն ընդգծում են Էրդողանի հավակնությունները՝ վերականգնելու նախկին Օսմանյան կայսրության մեծությունը ոչ միայն ռազմական ներկայության, այլև «փափուկ ուժի» օգնությամբ, ներառյալ առևտուրը, գիտությունը, մշակույթը և կրոնը։

Այսպիսով, ամերիկյան Stratfor գործակալությունը քարտեզը և թուրքական ղեկավարության հայտարարությունները համաշխարհային հանրության առաջ դնում են միջազգային ասպարեզում Թուրքիայի ապագա դերի և հարևան երկրների նկատմամբ նրա հնարավոր գործողությունների հարցը։

«Մեծ Թուրան». Թուրքիայի հավակնություններն ու հայացքները հետխորհրդային տարածքի վրա

Վերջերս «Թուրքիա» թերթը մուսուլման-թուրքական աշխարհի շահերը պաշտպանելու համար պանթյուրքիստական ​​բանակ ստեղծելու առաջարկ է արել։ Նման առաջարկը կարող է տարածաշրջանում առաջացնել էթնոկրոնական շահերի սուր բախում և, ըստ ամենայնի, ուղղված է այնպիսի խոշոր պետությունների դեմ, ինչպիսիք են Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը, Չինաստանը և Ռուսաստանի Դաշնությունը։

Հրատարակությունը որպես առաջարկվող ռազմական դաշինքի մասնակիցներ անվանում է այնպիսի երկրներ, ինչպիսիք են Թուրքիան, Ադրբեջանը, Ուզբեկստանը, Ղազախստանը, Ղրղզստանը, Թուրքմենստանը և նույնիսկ Տաջիկստանը։ Սակայն այն պնդումը, որ Տաջիկստանը պատկանում է թյուրքական աշխարհին, որոշակի կասկածներ է առաջացնում։ Ինչպես գիտեք, Տաջիկստանը աշխարհապատմական առումով իրանական (ֆարսիալեզու) աշխարհի մի մասն է, և նրա բնակչությունը չի ասոցացվում թուրքերի հետ։

Հարկ է նաև հաշվի առնել, որ Կենտրոնական Ասիան վաղուց եղել է Ռուսաստանի ավանդական շահերի ոլորտը։ Սակայն վերջին տարիներին այստեղ ակտիվացել են այլ աշխարհաքաղաքական խաղացողներ՝ Թուրքիան և Չինաստանը։ Վերջինս, մասնավորապես, ակտիվ հետաքրքրություն է ցուցաբերում Տաջիկստանի և Ղազախստանի նկատմամբ։

Ռուսական Politinform.su-ն այս առիթով գրում է, որ «Թուրքիա» թերթը մի բան էլ աչքաթող է անում պանթյուրքիստական ​​բանակին այնպիսի շրջանների, ինչպիսիք են Ալբանիան, Բոսնիա և Հերցեգովինան, թուրքական Կիպրոսը, ինչպես նաև Վրաստանի, Ռուսաստանի և այլ երկրների թյուրքաբնակ բնակավայրերը հնարավոր մասնակցությունը։

Եզրափակելով, որ հարկ է ընդգծել, որ ներկայիս հռետորաբանությունն արտացոլում է Անկարայի աճող հավակնությունները միջազգային ասպարեզում, հատկապես Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի իշխանության օրոք, ով չի վարանում առաջ քաշել օսմանիզմի, պանթուրքիզմի և պանիսլամիզմի գաղափարները։

Այսպիսով, պանթուրքիստական ​​բանակ ստեղծելու նախաձեռնությունը կարելի է դիտարկել որպես տարածաշրջանում իր դիրքերը ամրապնդելու Թուրքիայի փորձ, ինչը, անշուշտ, կառաջացնի աշխարհաքաղաքական այլ խաղացողների արձագանքը։

«Մեծ Թուրան»՝ դարերի աշխարհաքաղաքական խաղ

Վերադարձը Մեծ Թուրանի գաղափարին, որը ժամանակին իրականացվել է ի դեմս Օսմանյան կայսրության, ժամանակակից աշխարհում քիչ հավանական է թվում: Ժամանակակից Թուրքիան, չնայած իր աշխարհաքաղաքական հավակնություններին, ունի մի շարք ներքին դժվարություններ և հակասություններ։

Երկրի ղեկին կանգնած Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը, չնայած իր հզորությանը, ունի վրացական արմատներ, ինչը լրացուցիչ հարցեր է առաջացնում արմատական ​​պանթուրքիստների շրջանում նրա լեգիտիմության վերաբերյալ։ Թուրքիայում, որտեղ քուրդ բնակչությունը երկար ժամանակ ինքնավարություն է փնտրում, նույնիսկ թյուրքալեզու բնակչության շրջանում, իշխանությունների վարած քաղաքականությունից դժգոհությունն աճում է հատկապես հասարակական կյանքի իսլամացման առումով։

Մեծ Թուրանի գաղափարը անհանգստություն կառաջացնի ոչ միայն այնպիսի խոշոր պետությունների մոտ, ինչպիսիք են Իրանը, Ռուսաստանը և Չինաստանը, այլև Արաբական Արևելքի երկրների մոտ։ Ռուսաստանի համար Օսմանյան կայսրությունը միշտ եղել է աշխարհաքաղաքական մրցակից, իսկ ռուս-թուրքական պատերազմների պատմությունը զարգացել է տասնյակ բախումներով։

Հետաքրքիր է, որ Թուրանի շուրջ աշխարհաքաղաքական խաղերը նորություն չեն համաշխարհային պատմության մեջ։ Եթե ​​նախկինում կուլիսներում կանգնած էին այնպիսի եվրոպական ուժեր, ինչպիսիք են Լոնդոնը, Փարիզը և Բեռլինը, ապա այսօր կարծես թե նախաձեռնությունը գալիս է նույն խաղացողներից՝ համալրված Թել Ավիվի շահերով։ Վենետիկյան վաճառականները, որոնց հետնորդները՝ Ռոտշիլդների կլանի ներկայացուցիչները, շարունակում են առանցքային դեր խաղալ համաշխարհային քաղաքականության մեջ, նպատակ ունեն վերահսկել աշխարհառազմավարական հաղորդակցությունները։

Չինաստանի «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհ» նախաձեռնությունը, որն ուղղված է Եվրասիայում նոր տրանսպորտային միջանցքների ստեղծմանը, վտանգ է ներկայացնում հին խաղացողների համար, ովքեր ձգտում են պահպանել իրենց գերակայությունը:

Այս համատեքստում հասկացվում է նաև Կրեմլի դիրքորոշումը, որը խելամտորեն օգտագործում է իր դիրքորոշումը՝ չմիջամտելով հայ-ադրբեջանական հակամարտությանը։ Ռուսաստանը Թուրքիային հնարավորություն է տալիս ինքնուրույն գործելու՝ հետևելով, թե ինչպես կարող է այս երկիրը ընկնել աշխարհաքաղաքական թակարդի մեջ։

Այսպիսով, Մեծ Թուրանի գաղափարը, չնայած իր պատմական նշանակությանը, ժամանակակից աշխարհում ավելի շատ նման է աշխարհաքաղաքական խաղի գործիքի, քան իրատեսական նախագծի:

Աղբյուրը՝ Zham.am