Գիտնականներն ուսումնասիրել են Mars Express ուղեծրային սարքի տրամադրած տվյալները, որոնք վկայում են, որ Կարմիր մոլորակի վրա մանրէաբանական կյանքի, ջրի և հրաբխի առկայության մասին։ Նոր գիտելիքները Մարսի մասին կարող են օգտակար լինել դեպի այս մոլորակ հետագա առաքելությունների համար։ Ուսումնասիրությունը հրապարակվել է Journal of Geophysical Research: Planets-ում։

Արիզոնայի համալսարանի Լուսնի և մոլորակների ուսումնասիրության լաբորատորիայի թիմը, օգտագործելով Mars Express-ի տրամադրած տվյալները, ստեղծել է Մարսի Էլիզիում Պլանիտիա հարթավայրում լավայի հոսքերի 3D մոդելավորումը: Հետազոտողները պարզել են, որ լավան, ամենայն հավանականությամբ, ժայթքել է ճեղքերի միջով դեռևս մեկ միլիոն տարի առաջ՝ ծածկելով Ալյասկայի չափ տարածք։

Մարսը կարմիր է, սակայն մեռած չէ

Թիմը բացահայտել է ավելի քան 40 հրաբխային իրադարձություն, որոնցից ամենազանգվածայինը լցվել է մարսյան Ատաբասկա Վալլես կոչվող հովիտ, որը գրեթե 4168 խորանարդ կիլոմետր բազալտով ծածկված տարածք է:

«Էլիզիում Պլանիտիան հրաբխային առումով շատ ավելի ակտիվ է, քան նախկինում ենթադրվում էր, և նույնիսկ կարող է հրաբխային առումով դեռ կենդանի լինել այսօր։ Այս տարածքները, որոնք նախկինում համարվում էին անհայտ և ձանձրալի, ինչպես Էլիզիում Պլանիտիան, [դրանք] բաց գրքեր են, որոնք հարուստ տեղեկություններ են տալիս այն մասին, թե ինչպես են դրանք հայտնվել, եթե գիտեnք, թե ինչպես կարդալ դրանք»,-ասել է թիմի համաղեկավար և Լուսնի և մոլորակների ուսումնասիրության լաբորատորիայի գիտնական Ջոանա Ֆոյգտը։

Մարսի վրա տեկտոնական ակտիվության 3D մոդել ստեղծելու համար գիտնականների թիմը օգտվել է NASA-ի Mars Reconnaissance Orbiter-ի (MRO) տեսախցիկի և MRO-ի HiRISE տեսախցիկի բարձր լուծաչափի պատկերներից և դրանք համադրել Mars Global Surveyor-ի և ստորգետնյա ռադարային չափումների տվյալների հետ, որոնք ստացվել են NASA-ի Shallow Radar (SHARAD) զոնդի կողմից: Դա նրանց թույլ է տվեց ուսումնասիրել Կարմիր մոլորակի ընդերքը մոտ 140 մետր խորության վրա և տեսնել, թե ինչպիսին է եղել այդ տարածաշրջանը մինչև լավայի ժայթքումը:

Ենթադրվում է, որ Էլիզիում Պլանիտիան ժամանակին ունեցել է մեծ ծավալով հեղուկ ջուր, և ապացույցներ կան, որ երբ լավան լցվել է այս տարածաշրջան, այն փոխազդել է այդ հեղուկ ջրի կամ, առնվազն, ջրային սառույցի հետ: Այս փոխազդեցությունը պետք է որ կտրուկ փոփոխություններ առաջացներ Էլիզիում Պլանիտիայի լանդշաֆտում:

Գիտնականներն այստեղ հայտնաբերել են գոլորշու պայթյունների մասին առատ ապացույցներ, որոնք կարող էին տեղի ունենալ այնտեղ, որտեղ ջուրը հանդիպել է լավային: Այս տեսակի փոխազդեցությունը կարող է առաջացնել հիդրոթերմային միջավայրեր՝  շրջաններ, որտեղ ջուրը տաքանում է երկրաբանական ակտիվությամբ: Երկրի վրա դրա օրինակներից են ծովի հատակի ճեղքերը, որոնք կոչվում են հիդրոթերմալ օդափոխիչներ, որոնք ի վիճակի են պահպանել կյանքի ձևերի հսկայական շարք: Այսպիսով, Մարսի վրա հիդրոթերմային ակտիվության շրջանների տեղակայումը կարող է նաև օգնել հստակեցնելու այն շրջանները, որոնք նպաստավոր կլինեին մանրէների կյանքի համար:

Ջուր և կյանք Մարսի վրա

Հրաբխային ակտիվությունը, որը տեղի է ունեցել Էիլիզիոմ Պլանիտիայում, կարող էր նաև կյանքը պոտենցիալ պահպանող ջուր բերել Մարսի մակերես երկու ձևով: Նախ, ստորերկրյա ջրերի մեծ ծավալ կարող էր ազատվել հրաբխային ժայթքման հետևանքով, և երկրորդը, լավայի մեջ պարունակվող ջուրը կարող էր նետվել մթնոլորտ, որտեղ այն կարող էր սառչել և ի վերջո սառույցի տեսքով թափվել մոլորակի մակերեսին։

«Երբ Մարսի ընդերքում ճեղք է առաջանում, ջուրը կարող է հոսել մակերեսի վրա,-ասել է թիմի մեկ այլ համաղեկավար Քրիստոֆեր Համիլթոնը,-Մթնոլորտային ցածր ճնշման պատճառով այդ ջուրը, ամենայն հավանականությամբ, բառացիորեն պարզապես կեռա: Սակայն եթե այդ ժամանակահատվածում բավականաչափ ջուր դուրս գա, կարող ենք ստանալ հսկայական ջրհեղեղ, որը անցնում է լանդշաֆտի վրայով և թողնելով այս հսկայական հետքերը, որ մենք տեսնում ենք»։

Ավելի շատ տեղեկություններն այն մասին, թե ինչպես է ջուրը ժամանակին հոսել Մարսի մակերևույթին, նույնպես կարող է օգտակար լինել Կարմիր մոլորակ անձնակազմով առաքելությունները նախապատրաստելիս։ Հասարակածային շրջանները, ինչպիսին է Էլիզիում Պլանիտան, շատ ավելի հարմար են վայրէջք կատարել ու համար, քան ավելի բարձր լայնություններում գտնվող շրջանները: Տեղեկությունը, որ ջուր կարելի է գտնել այս տարածքներում, նույնիսկ եթե այն գտնվում է մակերևույթի տակ, կարող է օգնել ապագա տիեզերագնացներին ջուր հայթայթել սպառման կամ առաքելությունների ընթացքում վառելիք արտադրելու համար:

Աղբյուրը՝ tech.news.am