Իշխանությունները համատարած ավելացնում են քաղաքացիների հարկային պարտավորությունները, օր ու մեջ նոր բեռ են դնում։ Դա անում են՝ ինչպես բացահայտ, այնպես էլ՝ թաքնված։ Երբ տեսնում են, որ բացահայտ չի ստացվում, քողարկված են անում։ Այնպես են անում, որ մարդիկ գլխի չընկնեն, թե ինչն՝ ինչի մասին է։ Օրենքներն են փոխում, նորերն են ընդունում, բայց վերջում ամեն ինչ կոտրում են քաղաքացիների գլխին։

Բարձրացված աղմուկից հետո, տպավորություն են ստեղծել, թե հրաժարվում են արտագնա աշխատանքի մեկնողների եկամուտները հարկելուց։ Պետեկամուտների կոմիտեն օրենսդրական նախաձեռնություն է ներկայացրել, որով իբր «խոպանչիներին» ազատում են հարկումից։ Այնինչ՝ իրականում խոսքն ընդամենը նախորդ տարիներին ստացած եկամուտներին է վերաբերում։

«Առաջարկվում է սահմանել, որ ՀՀ ռեզիդենտ ֆիզիկական անձանց ՀՀ-ից դուրս գտնվող աղբյուրներից աշխատանքային կամ աշխատանքների կատարման և (կամ) ծառայությունների մատուցման քաղաքացիաիրավական պայմանագրերի շրջանակում ստացվող եկամուտները չեն համարվում եկամտային հարկով հարկման օբյեկտ, եթե ռեզիդենտ ֆիզիկական անձի կողմից հաշվետու տարվա ընթացքում ՀՀ-ից դուրս ստացված նշված եկամուտները չեն գերազանցում 12 միլիոն դրամը»,-ասվում է ՊԵԿ-ի ներկայացրած նախագծի մեջ, որով պիտի արտագնա աշխատանքի մեկնողներին ազատեն եկամուտների հարկումից։

Նախ, որ 12 մլն դրամից ավելի եկամուտները, նույնիսկ այս նախաձեռնության ընդունումից հետո, հարկվելու են, միանշանակ է։ Բացի այդ՝ «խոպանչիներին» չհարկելու ՊԵԿ-ի առաջարկվող օրենսդրական փոփոխությունը վերաբերում է բացառապես նախորդ ժամանակաշրջանին՝ միայն 2020-2023թթ. ընթացքում ստացված եկամուտներին։

Այսուհետ ստացվող եկամուտները շարունակելու են հարկման առարկա լինել ու հարկվելու են։ Դա անելու են եկամուտների համատարած հայտարարագրման շրջանակներում, որն արդեն ուժի մեջ է և ամբողջությամբ սկսելու է գործել առաջիկա երկու-երեք տարիներին։ Ու որպեսզի որևէ մեկը, այդ թվում՝ արտագնա աշխատանքի մեկնողները չպլստան եկամուտների հայտարարագրումից, ինչպես նաև այդ եկամուտների շրջանակներում առաջացող եկամտային հարկի վճարումից, որոշել են տոտալ վերահսկողության տակ վերցնել քաղաքացիների անձնական հաշիվներն ու հասանելիություն ստանալ նրանց բոլոր ֆինանսական շարժերին։

Խոսքը հարկայինի կողմից բանկային գաղտնիք պարունակող տվյալներին հասանելիություն ստանալու մասին է։

Չնայած իշխանությունները բացեիբաց չեն խոսում, բայց սա ուղղակիորեն առնչվում է նաև «խոպանչիներին», նրանց ընտանիքներին և, իհարկե, այն բոլորին, ովքեր այլ եկամուտներ կստանան, որոնք չեն հարկվել եկամտային հարկով։

Երբ վաղն արտագնա աշխատանքի մեկնող քաղաքացին իր ընտանիքին բանկային համակարգով գումար փոխանցի, հարկայինը տեսնելու է դա, գնալու է նստի պոչին։ Ասելու է՝ եկամուտ ես ստացել՝ պարտավոր ես եկամտային հարկ վճարել պետությանը։

Հարկելու են և դա անելու են արտագնա աշխատանքի մեկնողների ընտանիքների միջոցով։

Եկամուտների համատարած հայտարարագրման համակարգը նաև դրա համար են ներդրել։

Դրա համար է նաև հարկայինն ուզում համատարած հասանելիություն ստանալ քաղաքացիների բանկային հաշիվներին, դրանց շարժերին, որոնք մինչև հիմա համարվել են բանկային գաղտնիք պարունակող տվյալներ, և սահմանափակված է եղել հասանելիությունը։ Այսուհետ հասանելի կդառնան, որպեսզի անցնեն հարկային մամլիչի տակով։

Ժամանակին իրենց ճղում էին, թե եկամուտների հայտարարագրումը ֆիսկալ կամ հարկման նպատակ չի հետապնդում։ Հիմա ամեն ինչ անում են՝ քաղաքացիների եկամուտները, այդ թվում՝ դրսից իրենց ընտանիքի անդամներից կամ հարազատներից ստացած եկամուտները հարկելու համար։

Այդ նպատակին հասնելու համար բանկային գաղտնիքն են զրոյացնում։

«Այս նախագծով կարգավորվում է հարկային մարմնին բանկային գաղտնիք կազմող որոշակի տեղեկություններ հասանելի դարձնելու հարցը։ Բայց խոսքը չի գնում զգայուն տեղեկությունների մասին, այլ ընդամենը գնում է հարկ վճարողի բանկային հաշվով կատարված գործարքների հանրագումարի մասին որոշակի տեղեկություններին՝ տարվա ընթացքում ելք-մուտք և ընդհանուր շրջանառությունը։

Նշեմ, որ ֆիզիկական անձանց մասով վերաբերելի են կարգավորումները հայտարարագրման համակարգի ներդրմանը զուգահեռ։

Հիշեցնեմ՝ հայտարարագրման համակարգն ամբողջությամբ ներդրվելու է մինչև 2026թ. և այս ընթացքում ևս, այն հարկ վճարողների մասին տեղեկությունները, որոնք կհամարվեն հայտարարատու, այդ տեղեկությունները ևս պետական եկամուտների կոմիտեն ստանալու է՝ ամեն տարվա կտրվածքով»,-ասում է Պետեկամուտների կոմիտեի նախագահը։

Ավելի պարզ, քաղաքացիների բանկային տվյալներին հասանելիություն ստանալու նպատակը համատարած հայտարարագրման շրջանակերում՝ հարկային վարչարարություն իրականացնելն է։

Այլևս պարզ է, որ ՊԵԿ-ն անխոչընդոտ հասնելիություն կստանա քաղաքացիների բանկային գաղտնիք պարունակող տվյալներին, ինչը կդառնա բանկային գաղտնիքի գերեզմանափորը։ Որպես այդպիսին, այն, ըստ էության, կդադարի գոյություն ունենալ։

Թե դա ինչպե՞ս կանդրադառնա բանկային համակարգի վրա, հետևանքները հետո կվայելենք։

Իրենց ամբիցաների պատճառով, մի կայացած կառույց էր մնացել՝ ի դեմս բանկային համակարգի, այն էլ են ուզում քանդել։

Բանկային գաղտնիք ասվածը, իհարկե, անձեռնմխելի չէ և միշտ էլ հնարավոր է եղել հասանելիություն ստանալ դրան, բայց միայն դատարանի համաձայնությամբ։ Հիմա ՊԵԿ-ն առանց «ավելորդությունների», առանց դատարան դիմելու, անմիջական հնարավորություն կստանա տիրապետել քաղաքացիների անձնական միջոցների վերաբերյալ տեղեկատվությանը՝ ինչքա՞ն փող ունեն, որտեղի՞ց են ստացել, ի՞նչ են արել, և ամենակարևորը՝ արդյո՞ք այդ եկամուտների դիմաց վճարել են եկամտային հարկ։ Եթե չեն վճարել՝ պարտադրելու են վճարել, նաև դրսից ստացվող եկամուտների դիմաց, որոնք, ինչպես հայտնի է, հիմնականում կամ մեծամասամբ արտագնա աշխատանքի մեկնողների կողմից իրենց ընտանիքներին ու հարազատներին ուղարկվող գումարներն են։ Այդ գումարների դիմաց պարտադրելու են, եթե ոչ՝ «խոպանչիներին», ապա՝ նրանց ընտանիքներին ու հարազատներին՝ եկամտային հարկ վճարել։

Սրա համար էր Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարում, թե բոլորը պարտավոր են լինելու վճարել, և, որ ոչ մի «խոպանչի» չի կարող խուսափել կամ ազատված լինել Հայաստանում հարկ վճարելուց, ինչքան էլ այդ գումարներն աշխատել է դրսում։ «Քաղաքացու նկատմամբ տածած սիրուց ելնելով» էլ՝ կառավարությունը պատրաստվում է հարկել քաղաքացուն։

ՀԱԿՈԲ ՔՈՉԱՐՅԱՆ