(Ի՞նչ կկորցնի Հայաստանը Տավուշի մարզում տարածքներ հանձնելով)

Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանը Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն, որում մասնավորապես ասվում է․

«Ադրբեջանի հետ սահմանի սահմանազատման (իսկ իրականում Հայաստանի միակողմանի զիջումների հետ կապված իրավիճակի) իրավիճակում ամենապարադոքսալ երևույթներից մեկն այն է, որ ներկայիս իշխանության կողմնակիցներն իրենց հիմնավորումներում նույնիսկ չեն էլ դիտարկում, որ Ադրբեջանը զբաղված է փաստերի կեղծմամբ, իսկ այն տարածքները, որոնք պետք է հանձնվեն Բաքվի իրավասությանը, կապ չունեն Ադրբեջանի հետ։

Պարադոքսալ է նաև այն, որ ընդամենը մի քանի ամիս առաջ Նիկոլ Փաշինյանի աշխատակազմի ղեկավար Արայիկ Հարությունյանը Գրանադայում քաղաքական խայտառակությունից հետո (երբ Փաշինյանը «հպարտ մենության» մեջ, ավելի ճիշտ՝ Ի. Ալիևի բացակայությամբ, թուղթ ստորագրեց՝ ճանաչելով Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը) հայտարարեց, որ կեղծ են այն լուրերը, թե Փաշինյանը Գրանադայում անկլավները նույնպես հանձնել է Ադրբեջանին, և այսօր այդ նույն մարդը համակարգում է տեղեկատվական քաղաքականության զգալի մասը, որ ՀՀ քաղաքացիներին համոզի՝

• Հանձնվող տարածքները դուրս են գալիս Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան սահմաններից.

• Եթե հիմա չհանձնեք տարածքները, շուտով պատերազմ կլինի: Ավելին, ըստ Հարությունյանի անմիջական ղեկավար Նիկոլ Փաշինյանի, պատերազմը լինելու է ոչ միայն Ադրբեջանի, այլ նաև Թուրքիայի, Պակիստանի և նույնիսկ Ռուսաստանի դեմ։

Անկախ նրանից, թե ինչպես են իշխանությունները մանիպուլացնում փաստերը, փորձում են հասարակությանը համոզել, որ «տարածքները հանձնելով՝ իշխանությունները կորցրած տների փոխարեն, կորցրած կոմունիկացիաների փոխարեն նորերը կկառուցեն», որ քարտեզը հնարավոր չէ չեղարկել, իսկ դրա ուսումնասիրությունը պարզ ցույց է տալիս՝ տարածքների հանձնման դեպքում հայկական կողմը թույլ կտա թիրախավորել Կարմիր կամուրջ-Սևքար-Բերդ հատվածի տարածքները, որտեղով անցնում է Հայաստան-Վրաստան գազատարը, ինչպես նաև Ոսկեպար և Նոյեմբերյան բնակավայրերի տարածքները փաստացի վերածվում են անկլավների, որոնց մուտքը դժվար կլինի, ինչը տրամաբանորեն կարող է հանգեցնել այս բնակավայրերի բնակիչների տարհանմանը։

Կա ևս մեկ կարևոր նրբերանգ՝ այս տարածքները Ադրբեջանի վերահսկողությանը հանձնելով՝ Փաշինյանը կոչնչացնի տասնամյակների ընթացքում կառուցված ռազմական շփման գիծը՝ փաստացի ադրբեջանցիներին բերելով մեր զորքերի թիկունքը։ Հիշեցնեմ, որ Տավուշը շարունակում է մնալ շփման գծի այն հազվագյուտ հատվածը, որտեղ գերիշխող դիրք ունեն ՀՀ զինված ուժերը։ Բայց Արայիկ Հարությունյանը և այն գաղափարի կողմնակիցները, որ «հանձնվող տարածքները» Ադրբեջանի տարածքներն են, ձեզ այս մասին չեն ասի։

Փոխարենը ձեզ կվախեցնեն պատերազմով, ինչպես Փաշինյանն արեց այս շաբաթ տավուշցիների հետ հանդիպման ժամանակ: Անկեղծ ասած, Փաշինյանն իրավացի է, պատերազմ իսկապես հնարավոր է: Բայց կարևոր է հասկանալ իրավիճակի էությունը, որը պատերազմը դարձրեց իրավիճակի զարգացման հավանական սցենար։

Նախ, սկսենք նրանից, որ անձամբ Նիկոլ Փաշինյանը քաղաքական տեսակետից կարող է «պլյուսի մեջ մնալ» ինչպես պատերազմի, այնպես էլ առանց ռազմական բախումների տարածքների հանձնման դեպքում։

Եթե պատերազմ լինի, ապա պատերազմի պատասխանատու կնշանակվի Ռուսաստանը և Փաշինյանը կհայտարարի ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու մասին, որից հետո հերթը կհասնի ՀՀ տարածքից ՌԴ ԱԴԾ սահմանապահ զորքերի, ինչպես նաև 102-րդ ռազմաբազայի դուրսբերման պահանջներին։

Եթե պատերազմ չլինի, և տարածքները հանձնվեն «անցնցում ռեժիմով», ապա դա թույլ կտա Փաշինյանին երկարաձգել իր իշխանությունը ևս մի շրջանով։

Բայց հիմա ամենագլխավորի մասին՝ ո՞վ և ի՞նչը մեզ հանգեցրեց մի իրավիճակի, երբ պատերազմն ավելի քան հավանական է։
44-օրյա պատերազմից և 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի համաձայնագրի ստորագրումից հետո 2021 թվականին որոշվեց ստեղծել եռակողմ հանձնաժողով (Հայաստան-Ռուսաստան-Ադրբեջան), որը պետք է լուծեր սահմանի սահմանազատման հարցերը։ Ավելին, մեկնաբանելով այս հարցը, ՌԴ նախագահն ասաց, որ Մոսկվան ունի ԽՍՀՄ Գլխավոր շտաբի քարտեզներ, որոնք տրամադրում են կողմերի միջև սահմանի առավել ճշգրիտ կոորդինատները, և այդ լեգիտիմ քարտեզները կարող են հիմք հանդիսանալ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման գործընթացի համար։

Այսպիսով՝ 2022 թվականի ապրիլին, Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրություններից հետո, Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ որոշ գործընկերներ կոչ են անում հայկական կողմին իջեցնել ԼՂ կարգավիճակի վերաբերյալ իր նշաձողը, ինչի շնորհիվ միջազգային մեծ կոնսոլիդացիա կապահովվի Հայաստանի և Արցախի շուրջ։

Արդյունքում՝ 2022 թվականի հոկտեմբերին Փաշինյանը միակողմանի որոշմամբ Արցախը ճանաչեց որպես Ադրբեջանի մաս, և ինչպես հետագայում պատմեց հատուկ հանձնարարություններով նախկին դեսպան Էդմոն Մարուքյանը, ինչի դիմաց Փաշինյանն ակնկալում էր Արևմտյան գործընկերներից երաշխիքներ ստանալ, որ Բաքուն կճանաչի ՀՀ-ն Խորհրդային Հայաստանի սահմաններում։

Սակայն ԵՄ-ն, ԱՄՆ-ը և ընդհանուր առմամբ ՆԱՏՕ-ն չունեն գործիքներ, որոնք կարող էին ստիպել Ադրբեջանին կատարել պայմանավորվածությունները, ինչի արդյունքում էլ ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ Բաքուն կարող է ցանկալին, այդ թվում նաև ՀՀ տարածքներից ստանալ ռազմական ճանապարհով ։

Բայց այդ մասին էլ Նիկոլ Փաշինյանը Ձեզ չի ասի…

Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում ՀՀ-ի համար Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ իր էքզիստենցիալ պայքարում ռազմաքաղաքական հավասարակշռություն կարող են ապահովել միայն ՌԴ-ն և Իրանը․ սա աքսիոմա է, որի մասին Փաշինյանն ու իր թիմը նախընտրում են լռել, քանի որ ունեն անձնական շահագրգռվածություն թյուրքական աշխարհին Հայաստանի Հանրապետության ինտեգրման հարցում։

Իսկ երբ Փաշինյանը շանտաժի է ենթարկում պատերազմով, կամ բողոքում է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգին, որ Բաքուն չի ճանաչում ՀՀ տարածքային ամբողջականությունը, նա պետք է անկեղծ լինի և ասի, թե ով է Հայաստանին նման փակուղի դրել՝ ելնելով իր անձնական շահերից։

Մտածե՛ք այդ մասին…»։