Պուտինի Բաքու այցի գլխավոր շեշտադրումներից էր նաև այն, որ Ռուսաստանն արդեն պաշտոնական մակարդակով, գրեթե վերջին անգամ է հիշեցնում Փաշինյանին, որ վերջինս դրժում է իր իսկ կողմից ստորագրած փաստաթուղթը, որտեղ հստակ նշված է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տրանսպորտային կոմունիկացիաների բացումը պիտի լինի, ռուսական պատկան մարմինների աջակցությամբ:

Փաշինյանը, որպեսզի բավարարի իր արևմտյան տերերի պահանջը, նույնիսկ Արցախի հանձման գնով հրաժարվեց բավարարել այդ պահանջը:

Փաշինյանին թվում էր, թե Արցախը «նվեր» տալու դիմաց Արևմուտքին կհաջողվեր համոզել Ադրբեջանին, որպեսզի վերջինս նույնպես հրաժարվեր ռուսական այդ համաձայնագրից, և երկու երկրները կկարողանային համատեղ գցել Պուտինին:

Սակայն, ի տարբերություն Փաշինյանի, Ալիևը ցույց տվեց, որ ինքը փողոցային խուժան չէ և իր իսկ կողմից ստորագրված փաստաթուղթը հարգում է, որի պատճառով էլ իր քաղաքական ակցիաները Մոսկվայում կարողացավ բարձրացնել:

Ի տարբերություն Ալիևի, Փաշինյանն ցույց տվեց, որ իր խոսքը գրոշի արժեք չունի, և նա կարող է նույնիսկ իր երկրի շահերը զոհաբերելով, քցել իր գործնկերներին, հավանաբար Արևմուտքից մեծ «նվերի» ակնկալիքով:

Սովորաբար այդպիսի «նվերները» կլորիկ գումարի տեսք են ունենում:

Բայց, ինչպես ասում են, ամեն մի վատ երևույթի ժամկետը, պատկերավոր ասած՝ քառասուն օրից չի անցնում:

Եվ ահա այս «քառասուն օրվա» ժամկետն ավարտվում է և Փաշինյանն ստիպված իր ընտրությունը կատարելու է:

Ռուսների խնդրանքով Ալիևը ամեն ինչ արեց, որպեսզի Փաշինյանը չկարողանա իր հետ, այսպես կոչված «խաղաղության պայմանագիր» կնքել ամերիկացիների հովանավորությամբ: Դրա համար էլ է Ալիևը ստանալու Պուտինից լրացուցիչ քաղաքական բոնուս:

Իսկ Փաշինյանը,հանուն իր սեփական շահի, զոհաբերելով Արցախը, կանգնած է Հայաստանը զոհաբերելու որոշման առջև, քանզի իրեն արդեն այլ ելք չի մնացել:

Եթե նա համաձայնվի Պուտինի առաջարկին և որոշում կայացնի կրկին վերադառնալ ռուսական մոդեռատորության, ապա հարց կառաջանա, եթե այդպես պիտի լիներ, ապա ինչո՞ւ Փաշինյանը զոհաբերեց Արցախը:

Մյուս կողմից, Փաշինյանի որոշումը Հայաստանը ամբողջովին մտցնել ԱՄՆ և Թուրքիայի ազդեցության տակ, բացահայտ հակազդեցություն է առաջացնում Ռուսաստանի և Իրանի կողմից:

Ռուսաստանին զուգահեռ, երեկվա Իրանի ԱԳ ներկայացուցչի արձագանքը, դրա վառ վկայությունն է:

Իսկ դա նշանակում է որ Փաշինյանին մնալու է մեկ տարբերակ, սադրել Ադրբեջանին, որպեսզի վերջինս ուժով բացի այսպես կոչված «զանգեզուրյան միջանցքը», որի արդյունքում նա կկարողանա լեգիտիմ հիմքով մեղադրել ռուսներին, դրա համար, և թեկուզև իշխանությունը կորցնելու գնով, կկարողանա ստանալ Սաակաշվիլու նման օրինակ, Արևմուտք թռնելու իրավունք, հետագայում կարողանալով վայելել իր «նվերը», որը նա ստացել էր Արցախի հանձման դիմաց:

Մոտ ժամանակներս մենք ականատեսն ենք լինելու այս գործնթացներին, քանի որ քաղաքական դաշտում, ցավոք դեռ իրական այլնտրանքային բևեռը չի կայացել, որը կկարողանար վիժեցնել Փաշինյանի այս հակապետական և հակահայկական ծրագրերը:

Հայ ժողովուրդը, ինչպես 100 տարի առաջ, հերթական անգամ վճարելու է մեծ գին, քանի որ մինչ այսօր չի կարողացել ձևավորել մեղսունակ քաղաքական վերնախավ:

Այդ նոր վերնախավի ստեղծման ծիլերն արդեն երևում են, սակայն ժամանակի առումով դժվար թե այս մոտ ժամանակահատվածում հնարավոր լինի բռնել Փաշինյանի մահաբեր ձեռքը:

Իսկ թե ինչ աստիճանի է լինելու հայ ժողովուրդի այդ «վճարի չափը», դժվար կլինի գնահատել: Հույս ունենանք, որ մենք կկարողանանք դուրս գալ այս իրավիճակից մինիմալ նոր տարածքային կորուստներով, բայց ոչ ամբողջական պետականության փլուզմամբ:

Այն ժողովուրդը, ով իր նախկին պատմական սխալներից հետևություն չի անում, կրկնելու է այդ նույն սխալները: Իսկ այն ժողովուրդ, որ մինչ այսօր չգիտի, թե ինչ սխալներ է արել նախկինում, ընդանրապես չի կարող ունենալ ապագա:

Վերջին 30 տարվա ընթացքում, հայ ժողովուրդը այդպես էլ չկարողացած ձևավորել ժամանակակից քաղաքական վերնախավ, ով կներկայացներ սեփական ժողովուրդին իր նախկին սխալները, որն էլ երաշխիք կլիներ ապագայում այդ սխալներից խուսափելու համար:

Հենց դրա պատճառով էլ, մեր երկրում չի ստացվում առողջ վերանախավ ձևավորել:

Դրա համար անհրաժեշտ է մեծ խիզախություն, ներկայացնել ողջ ճշմարտությունը ճիշտ պահին և այսպես ասած՝ հայաստանյան քաղաքական դաշտի շախմատի տախտակը ջարդել իրենց գլխին, մեկ զարկով վերացնել այդ քաղաքական գոմը, որպեսզի դրա տեղը հնարավոր լինի ձևավորել նոր և առողջ վերնախավ:

Սա է իրականությունը:

Դավիթ Մկրտչյան

Աղբյուրը՝ Zham.am