Նիկոլ Փաշինյանը հերթական բարոյախրատական խոսքով է հանդես եկել՝ նշելով բառացի հետևյալը. «Հայեցակարգային երկընտրանքը, որ այսօր քննարկվում է մեր երկրում, հետեւյալն է. ինչի՞ համար է Հայաստանի Հանրապետությունը՝ ֆորպոստ, հենման կետ, տարածքով ավելի մեծ պետություն ունենալու համա՞ր (Պատմական Հայաստանի հայեցակարգ), թե մեխանիզմ՝ իր միջազգայնորեն ճանաչված տարածքում սեփական քաղաքացիների բարեկեցությունը ապահովելու համար (Իրական Հայաստանի հայեցակարգ), այն ընկալմամբ, որ բարեկեցության անբաժանելի տարրերն են լավ ապրուստը, ազատությունը, արդարությունը, անվտանգությունը: Համոզմունքս այն է, որ մեր ժողովուրդը շատ վաղուց է կատարել իր ընտրությունը՝ հօգուտ Իրական Հայաստանի: Բայց մենք՝ տարբեր ժամանակներում կառավարողներս, նրան չենք լսել, այլ ըստ էության մեր ժողովրդին պարտադրել ենք ապրել «պատմական ցիկլի» մեջ:
Հենց սրա համար է, որ պետք է ներողություն խնդրենք մեր ժողովրդից ու ես խնդրում եմ իմ բաժին ներողությունը»:

Առաջին հայացքից նրա այս գրառումը այն մասին է, որ ինքը՝Փաշինյանը միակն է, ով հոգում է Հայաստանի հանրապետության և նրա քաղաքացիների մասին, իսկ մյուսները, ՀՀ-ն դիտարկում են, որպես տարածք, հենք՝ նոր տարածքների ձեռքբերման համար:

Թե ինչու է Փաշինյանը փորձում նման արհեստական դիսկուրս սկսել հասկանալի է:

Նա ձախողել է իր կառավարումը, կործանել է Արցախը և, որպեսզի այս ամենը նա ներկայացնի որպես «ձեռքբերում», փորձում է պատմական մանիպուլյացիայի միջոցով իրեն ներկայացնել, որպես «իրատես», իսկ մնացածներին՝ «ռոմանտիկ-արկածախնդիրներ»:

Միայն այսպիսի դասակարգման դեպքում նրա հանցանքները կարող են «մեղմացուցիչ» հանգամանք ունենալ:

Սակայն, որպեսզի փորձենք ավելի լուրջ վերլուծել նրա խոսքը, սկսենք նրանից, թե ինչ է ուզում ասել իր մեսիջով:

Առաջին

Ըստ նրա, 88-ի ողջ ղարաբաղյան շարժումը... արկածախնդիրների շարժում էր: Եվ մարդիկ, 88-ին մոլորված էին, որ պահանջում եին Արցախը անկախացնել Ադրբեջանից:

Երկրորդ

90-ականների առաջին ղարաբաղյան պատերազմը անիմաստ էր, ըստ Նիկոլ Փաշինյանի, և ուրեմն՝ այդ պատերազմում հաղթանակը նույնպես արժեք չուներ: Քանզի, ըստ նրա, ստացվում է, որ հայերը պատերազմում էին «օտար տարածքների համար»:

Իսկ դա նշանակում է, որ այդ պատերազմում զոհվածներն էլ անիմաստ զոհվեցին, քանի որ նրանք պատերազմում էին «օտար տարածքների համար»:

Երրորդ

Եթե ճիշտ է Փաշինյանը, ապա 90-ականներից սկսած, հայերը հանցագործություն են կատարել Ադրբեջանի նկատմամբ, քանի որ իրենց տարածքները «բռնազավթել են» ավելի քան 25 տարի: Իսկ դա նշանակում է, որ այդ հանցանքների համար, պիտի «պատժվեն և հատուցումներ տան Ադրբեջանին»:

Իսկ եթե ժողովուրդը վաղուց էր կատարել ընտրություն, ի օգուտ «իրական Հայաստանի», նշանակում է՝ ՀՀ-ի վերնախավերը հանցանք են կատարել, ոչ միայն Ադրբեջանի, այլև Հայաստանի ժողովրդի առջև:

Բայց քանի որ «իրական Հայաստանից» շեղվել էր նաև, ինքը՝ Փաշինյանը, իր «Արցախը Հայաստան է և վերջ» եզրույթով, ապա չի պահանջում նախկինների դատավարություն, որպեսզի ինքն էլ պատժի չենթարկվի:

Ի՞նչ է նշանակում Փաշինյանի այս մեսիջը

Իրականում Փաշինյանը գիտի, որ պատմական հանցանքներ է կատարել և պիտի ինչ որ կերպ հիմնավորի, թե ինչու է այդպես ստացվել: Իսկ որպեսզի «տակից դուրս գա», նա փաստացի փորձում է «սխալ հանել» ողջ 3-րդ հանրապետության պատմությունը, ղարաբաղյան շարժումը, ղարաբաղյան պատերազմի հաղթանակը և նրա նշանակությունը:

Սկսենք նրա այն թեզից, թե ինքը՝ Փաշինյանն է միայն «իրական Հայաստանի» կողմնակից, իսկ մյուսները երազում են միայն «պատմական Հայաստանի» մասին:

Իրականում, այս դիսկուրսն ավարտվել էր դեռ 90-ականներին սկզբին, և բոլորիս համար պարզ էր, որ հայ ժողովուրդի հայրենիքը ՀՀ-ն էր: Իսկ ինչ վերաբերվում էր Արցախին, ապա դա ոչ թե պահանջատիրական շարժում էր, այլ՝ ազգային ինքնորոշման իրավունքի իրացման համար պայքար, որը 90-ականներին ավարտվեց հայերի հաղթանակով: Իսկ 2007-ին, Մադրիդում, այդ հաղթանակը ամրագրվեց նաև թղթի վրա «Մադրիդյան սկզբունքների» տեսքով:

Փաստացի միջազգային հանրությունը 1991-ին ճանաչել էր ՀՀ-ն որպես անկախ պետություն, իսկ 2007-ից սկսած, պատրաստ էր ճանաչել Արցախի անկախությունը, որպես երկրորդ հանրապետություն, պայմանով, որ ԼՂԻՄ-ից դուրս մյուս տարածքները հանձվեին Ադրբեջանին:

Ի դեպ, մինչ այսօր Թուրքիային չէր հաջողվել Հյուսիսային Կիպրոսի անկախությունը ճանաչել տալ Աշխարհին: Իսկ այդ կոնֆլիկտից անցել է արդեն մոտ 60 տարի:

Մինչդեռ ղարաբաղյան կոնֆլիկտի պատմությունը 30 տարի էր, սակայն հայկական դիվանագիտությանը հաջողվել էր հասնել հաջողության:

Փաշինյանի այն միտքը, թե հայերը պատմական Հայրենիքի տրամաբանությամբ են ապրում, նույնպես մանիպուլյացիա է:

Իհարկե, հայերի սրտում կան պատմական Հայերինիքի մասին հիշողությունները, սակայն բոլորն են հասկանում, որ ժամանակակից Աշխարհում, տարածքը պատկանում է նրան, ով այդ տարածքի վրա ապրում է:

Իսկ դա նշանակում է, որ հայերը սկսած 90-ականներից, ունեին երկու Հայերինքներ. ՀՀ-ն և Արցախի Հանրապետությունը: Ոչ ոք չէր պահանջում Թուրքիայից Վանը, կամ Ադրբեջանից՝ Նախիջևանը:

Իսկ Արցախի շուրջ բանակցությունները լավատեսություն էին հաղորդում այն առումով, որ միջազգային հանրությունը ընդունում էր արցախցիների անկախ ապրելու իրավունքը, պայմանով, որ Ադրբեջանը պիտի հետ ստանար նաև իր տարածքները՝ ԼՂԻՄ-ից դուրս:

Այդ իսկ պատճառով, Փաշինյանի այն ճամարտակությունը, թե իբր ինքը միակ իրատեսն է, իսկ մյուսները գիշեր-ցերեկ Վանի և Բիթլիսի վերադարձի մասին են մտածում, ցինիզմի և լկտի ստի ամենացայտուն դրսևորումներից է:

Ավելին, ժամանակակից Աշխարհում, եթե երկու ժողովուրդների միջև լինում է վեճ, ապա դրա լավագույն լուծումն է համարվում, փոխզիջումը, որպեսզի երկու կողմերի ծայրահեղ մտածողների դերը չեզոքացվի:

Օրինակ, եթե Թուրքիայի և Հունաստանի միջև կային տարածքային վեճեր, ապա այդ վեճը տեղափոխվելով Կիպրոսի տարածք, գրեթե վերացնում էր փոխադարձ տարածքային պահանջների հարցը բուն Թուրքիայի և Հունաստանի մասով:

Այսինքն, երբ թուրք և հույն ծայրահեղ ազգայնականները տեսնում էին, որ նույնիսկ Կիպրոսի հարցում դեռ համաձայնություն չկա, վերանում էր նաև նրանց վիճելու առարկան արդեն Թուրքիայի և Հունաստանի տարածքների մասով:

Եթե հայերն ու ադրբեջանցիները ունեն իրենց պատմական Հայերինքների մասին տարբեր պատկերացումներ, ապա Արցախի շուրջ փոխզիջումային բանաձևը էապես կթուլացներ ծայրահեղական հայերի և ադրբեջանցիների դերը իրենց երկրներում:

Մինչդեռ, երբ Արցախը առանց փոխզիջման Փաշինյանը հանձնեց Ադրբեջանին, հանուն իր արևմտյան պատվիրատուների շահերի, նա ակամայից կտրուկ մեծացրեց Ադրբեջանում ծայրահեղ ուժերի դիրքերը, անկախ նրանից, թե այդ երկրում ով է լինելու ղեկավարը: Քանի որ Փաշինյանի այս քայլը, հակառակ կողմը ընկալել է , որպես թուլություն, ինչը նշանակում է, որ փորձելու է Հայաստանի հաշվին կերտել իր «պատմական Հայրենիքը»՝ ի դեմս «Արևմտյան Ադրբեջանի»:

Եթե Փաշինյանին թվում է, թե նա, միայնակ թողնելով Հայաստանը, կկարողանա կանխել Ադրբեջանի այս նպատակը, չարաչար սխալվում է:

Ընդորում, դա այնքան տրամաբանական է և հասկանալի, որ հանրության մեծ մասը կասկածում է, իսկ արդյո՞ք Փաշինյանի գլխավոր նպատակը Հայաստանի պաշտպանությունն է:

Նա, իհարկե, կկարողանա հանրության մոտ 10 տոկոսին մանիպուլացնել իր խաբեությամբ, սակայն հանրության 90 տոկոսն արդեն հասկացել է, որ գործ ունի պարտված և խաբեբա գործչի հետ, ով փրփուրներից կախվելով, փորձում է նոր գաղափարներ մոգոնել, որպեսզի իր պատմական հանցագորոծությունը փոքր-ինչ մեղմվի:

Սա է իրականությունը:

Դավիթ Մկրտչյան

Հ.Գ. Հետաքրքիր է, իսկ ղարաբաղյան շարժման անդամները, պետական, հանրային և քաղաքական գործիչները չեն ուզո՞ւմ անրադառնալ այս հարցին: Թե՞ իրենք էլ են համակարծիք Փաշինյանի այս մտքին և այդ իսկ պատճառով լռում են:

Աղբյուրը՝ Zham.am