Օրեր առաջ, այս տարվա հոկտեմբերի սկզբին, Անկարայում կայացավ «Մեծ Թուրանի» քարտեզը կազմող թյուրքական երկրների քարտեզագրողների հանդիպումը։

Այն մեծ արձագանք չէր առաջացնի աշխարհում, եթե այդ հանդիպմանը հանդես չգային պրովոկացիոն ներկայացումով:

Թյուրքալեզու երկրների քարտեզագիրները ստեղծել են միասնական քարտեզ՝ լրացնելու, իբր «կարևոր բացերը, որոնք խոչընդոտում են պետությունների համագործակցությանը հումանիտար ոլորտներում»:

Պարզվում է, որ «Մեծ Թուրանի» քարտեզի մեջ էին ընդգրկված նաև Հայաստանը,Վրաստանը, Կիպրոսը, Ռւսաստանի մեծ մասը, Սիրիայի և Իրաքի տարածքները:

Այս քարտեզի ներկայացման հիմնադիրը Թուրքիայի «ազգայնական գործողությունների» կուսակցության ղեկավար Դևլեթ Բահչելին է:

Սակայն պարզ է նաև, որ առանց իշխանության աջակցության՝ այս քարտեզի նոր ներկայացումը չէր լինի:

Հիշեցնենք, որ այս նույն քարտեզը այդ նույն Բահչելին ժամանակին, «նվիրել էր» Էրդողանին (տես լուսանկարը):

Իսկ այս վերջին իրենց քայլերով թուրքերը նպատակ ունեն արդեն ամբողջական «թուրքական աշխարհ» ձևավորել՝ միասնական քաղաքական, տնտեսական և ռազմական բաղադրիչներով:

Արդեն որոշում է կայացվել անցնել միասնական այբուբենի ստեղծմանը, որպեսզի թուրքալեզու ժողովուրդների միասնական գիտակցությունը էլ ավելի ամրապնդվի:

Հասկանալի է, որ այդ միասնության համար անհրաժեշտ են մեծ ռեսուրսներ, որոնք Թուրքիան այսօր դեռ չունի: Բայց եթե այս գաղափարը ունենա արտաքին աջակիցներ, ապա կարող է արագ կյանքի կոչվել:

Ռուս փորձագետների կարծիքով, այս նախագիծը շուտով կարող է օրակարգային դառնալ, մանավանդ, որ դրա մեջ շահագրգռված են արևմտյան հայտնի շրջանակները:

Պարտվելով ուկրաինական ճակատում՝ այդ շրջանակները կփորձեն ակտիվանալ այս ուղղությամբ:

Եվրասիան ամբողջապես կապված է ցամաքային հաղորդակցությունների հետ, և Թուրքիան, որպես ՆԱՏՕ-ի անդամ, ձգտում է վերահսկողության տակ առնել դրանք: Սա, ըստ էության, Մեծ Բրիտանիայի անմիջական մասնակցությամբ ստեղծված «Մեծ թուրքական» նախագծի հիմնական պատճառն ու նպատակն է, նշում են փորձագետները:

Ռեջեփ Էրդողանը հիմնականում ուղղություն է վերցրել ժամանակակից Թուրքիայի տարածքում «նեոօսմանյան նախագիծ» կառուցելու ուղղությամբ (տես նաև ծաղրանկարը)։ «Ամբողջ Եվրոպայի լողափից» նա հանրապետությունը փորձում է վերածել ռազմականացված պետության, որի ազդեցությունը պիտի փորձի տարածել ողջ Մերձավոր Արևելքում և Կենտրոնական Ասիայում, նշում են փորձագետները:

Ռուս փորձագետները հատուկ շեշտում են այն հանգամանքը, որ այս վերջին հանդիպմանը տեսել են նաև Վաշինգտոնի հետախուզական ծառայությունների կապալառու հոլանդական MipMap Technologies ընկերության աշխատակիցներին։ Իսկ MipMap-ը հովանավորվում է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի և Համաշխարհային բանկի կողմից: Գրասենյակը մասնագիտացած է GIS համակարգերի կառուցման մեջ:

Թյուրքական աշխարհի նոր քարտեզը լինելու է հենց էլեկտրոնային GIS համակարգ։ Դրանք օգտագործվում են տրանսպորտային լոգիստիկա կազմակերպելու համար։

Ուկրաինան, օրինակ, Ռուսաստանի տարածքին հարվածներ հասցնելիս հիմնվում է GIS մոդելների վրա:

Թուրքական այս վերջին միջոցառումը նաև յուրօրինակ մեսիջ էր իր մեջ պարունակում, թե ինչ ուղությամբ է զարգանալու այս գաղափարը, որն ակտիվորեն աջակցվում է Անկարայի և հայտնի արևմտյան շրջանակների կողմից:

Հասկանալի է, որ այս նախագծի հիմնական թիրախը պիտի լինեն Ռուսաստանը, Չինաստանը և Իրանը:

Սակայն այդ հարվածի ուղղության բոլոր ուղիները անցնում են մեր տարածաշրջանով, որտեղ Հայաստանն ու Վրաստանը, ըստ այս նախագծի հեղինակների, պիտի, որպես «մանրադրամ» օգտագործվեն և կլանվեն թուրքերի կողմից՝ «հանուն մեծ նպատակի»:

Այս ամենից հետո պարզ է դառնում, թե ինչու էր Փաշինյանն այդչափ ջերմ իր կրծքին սեղմել Էրդողանի գիրքը: Քանզի հենց դա էին իրեն խորհուրդ տվել իր արևմտյան տերերը:

Սա է իրականությունը:

Դավիթ Մկրտչյան

Աղբյուրը՝ Zham.am