Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանն Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն, որում մասնավորապես ասվում է.

«Փաշինյանի իշխանական խմբում կան մի քանի անձինք, որոնք պարբերաբար հանրային դիսկուրս են նետում Նիկոլ Փաշինյանի համար հիմնարար գաղափարներ: Նման անձանց թվում առանձնանում են Հովիկ Աղազարյանը, Գագիկ Մելքոնյանը և, իհարկե, Սասուն Միքայելյանը:

Սասուն Միքայելյանը այս հիերարխիայում անկասկած ունի առանձնահատուկ տեղ, ուստի նրա արտահայտած գաղափարները պետք է առանձին դիտարկել: Հիշեցնենք, որ հենց Միքայելյանն էր 2018 թվականի ընտրարշավի ժամանակ հայտարարել, որ «թավշյա հեղափոխությունն Արցախյան ազատամարտից ավելի կարևոր էր», և, հետևաբար, ավելի կարևոր էր, քան Ղարաբաղյան առաջին պատերազմում հաղթանակը:

2020 թվականի պատերազմը ապացուցեց, որ Միքայելյանը 2018-ին ցույց տվեց իրավիճակի խորքային ըմբռնումը «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության և անձամբ Նիկոլ Փաշինյանի համար: 2020-ին նրանք նախընտրեցին պարտվել պատերազմը, դառնալ հազարավոր զոհերի, հազարավոր քառակուսի կիլոմետր կորցրած տարածքների, անվտանգության համակարգի կործանման, կործանված կյանքերի, ճակատագրերի և երազանքների պատճառը, բայց չհեռացան իշխանությունից:

Թեև պատերազմի ժամանակ կային քաղաքական գործիչներ, որոնք բացահայտ, չնայած այդ օրերին ամբողջ գրաքննությանը և ռեպրեսիաների սպառնալիքներին, առաջարկում էին Փաշինյանին հեռանալ, իշխանությունը հանձնելով «Պաշտպանության կոմիտեին»՝ բանակի գլխավորությամբ: Բայց քանի որ 2018 թվականի «հեղափոխությունը» ավելի կարևոր էր, քան Արցախը, և ընդհանրապես «հեղափոխությունն» անհրաժեշտ էր, որպեսզի Արցախը հանձնվի, Նիկոլ Փաշինյանը նախընտրեց պահպանել իր աթոռը:

Ու ահա 2024 թվականին նույն Սասուն Միքայելյանը ասում է, որ կողմ է սահմանազատմանը, «որովհետև այսօր ոչ մի հնարավորություն չունենք Ադրբեջանի դեմ կռվելու»: Այլ կերպ ասած, Միքայելյանը ասում է, որ իշխանությունը պահպանելու համար պետք է գնալ ցանկացած զիջումների Ադրբեջանի հետ բանակցելիս: Սակայն այս իրավիճակում կա մի քանի կարևոր «բայց»։

Նախ, ո՞վ է վստահ, որ Միքայելյանի այս փաստարկով իշխանությունները կարդարացնեն միայն «սահմանազատումն»՝ ըստ Իլհամ Ալիևի «ցանկությունների մենյուի»: Նման «փաստարկով» կարելի է «արդարացնել» նաև «միջանցքի» հանձնումը, Գորիսի հանձնումը, Մեղրիի հանձնումը և, օրինակ, Վազգեն Սարգսյանի տուն-թանգարանի հանձնումը նրա հայրենի գյուղում: Այն նույն Վազգեն Սարգսյանի, որի գործը համակարգված կերպով ոչնչացնում են և՛ նրա եղբայրը, և՛ նույն Սասուն Միքայելյանը, որն այսօր դա անում է Վազգենի ստեղծած կազմակերպության՝ «Երկրապահ» կամավորների միության ղեկավարությամբ:

Երկրորդ, եկեք պատկերացնենք, որ Սասուն Միքայելյանը ճիշտ է, և Հայաստանն ի վիճակի չէ արդյունավետ դիմակայել Բաքվին, այլ կերպ ասած՝ ի վիճակի չէ վերականգնել ռազմավարական ուժերի հավասարակշռությունը տարածաշրջանում: Տրամաբանությունն ու առողջ բանականությունն (ինչպես նաև պատմական փորձը) ասում են, որ նման դեպքում Հայաստանին պետք է գոնե փորձել բանակցությունների միջնորդ ներգրավել, որը կկարողանա հավասարակշռել կողմերի ուժերը, ինչպես նաև հետևել կողմերի ստանձնած պայմանավորվածությունների իրականացմանը:

Սասուն Միքայելյանը, Հովիկ Աղազարյանը, Գագիկ Մելքոնյանը և Նիկոլ Փաշինյանը գիտեն, որ մեր տարածաշրջանում նման միջնորդ կարող է լինել միայն Ռուսաստանը՝ մի շարք գործոնների շնորհիվ (որոնցից ոչ վերջինը Ռուսաստանի՝ տարածաշրջանում ռազմական լոգիստիկա հաստատելու կարողությունն է):

Սակայն քանի որ ՌԴ միջնորդությունը ուղղակիորեն հակասում է «ՔՊ»-ի շահերին, ինչպես նաև, ըստ ամենայնի, հայկական իշխանությունների կուլիսային պարտավորություններին, հենց այդ պատճառով իշխանությունները ընտրել են «ամեն ինչ հանձնելու» տարբերակը: Իսկ Սասուն Միքայելյանը պարզապես հրապարակայնացրել է դա:

Մտածե՛ք այդ մասին…»։