Ֆրան­սիա­յի Սե­նա­տի կող­մից Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նութ­յան ժխտու­մը քրեա­կա­նաց­նող օ­րեն­քի ըն­դու­նու­մը մի նոր հնա­րա­վո­րութ­յուն է ըն­ձե­ռել Հա­յաս­տա­նին ու հա­յութ­յա­նը` վերս­տին ար­ծար­ծե­լու մեր՝ Հայ­կա­կան լեռ­նաշ­խար­հի բնիկ­նե­րը-տե­րը լի­նե­լու, նաեւ բնա­կան հայ­րե­նի­քի բռնա­զավթ­ված տա­րածք­նե­րի ար­դար պա­հան­ջն­ ու ի­րա­վունք­նե­րը՝ Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տա­նի խնդի­րը եւ ցե­ղաս­պա­նութ­յան փոխ­հա­տուց­ման հետ կապ­ված հա­մա­լիր հար­ցե­րը:

Այս ի­րա­կա­նութ­յու­նից գա­զա­զած, դա­րեր շա­րու­նակ Հա­յաս­տա­նը բզկտած եւ հայ­կա­կան տա­րածք­նե­րը զավ­թած քոչ­վոր թուր­քերն ու ադր­բե­ջան­ցի­նե­րը փոր­ձում են նո­րից հա­կադ­րել հա­մա­թուր­քա­կան շա­հե­րը՝ հա­յութ­յան ու ա­ռա­ջա­դեմ մարդ­կութ­յան դեմ:

Հայ Ա­րիա­կան Միա­բա­նութ­յան կող­մից ա­նըն­դու­նե­լի եւ Հա­յաս­տա­նին պար­տադր­ված հայ-թուր­քա­կան հոր­ջորջ­վող ար­ձա­նագ­րութ­յուն­նե­րի տա­պա­լու­մը հենց հա­մա­թուր­քա­կան շա­հե­րի հե­տապնդ­ման հե­տե­ւանք էր, երբ Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նութ­յան եւ Ար­ցա­խի ան­կա­խութ­յան խնդրի հա­մա­թուր­քա­կան ար­ծար­ծում­նե­րը դար­ձան նա­խա­պայ­ման­ներ: Այ­լեւս բո­լո­րի հա­մար հստակ դար­ձավ, որ չկան հայ-թուր­քա­կան եւ հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­ներ. դրանք մի կող­մից հայ­կա­կան են, մյուս կող­մից՝ թուր­քա-ադր­բե­ջա­նա­կան:

Եվ Ան­կա­րա­յի սպառ­նա­լիք­նե­րին հա­մա­հունչ Բա­քուն եւս փոր­ձում է հո­խոր­տալ: Ադր­բե­ջա­նի Մի­լի մեջ­լի­սի փոխ­խոս­նակ Բա­հար Մու­րա­դո­վա­ն­ իր նա­խա­գահ Իլ­համ Ա­լիե­ւի հրա­հան­գով հայ­տա­րա­րել է, թե ԵԱՀԿ ՄԽ ­հա­մա­նա­խա­գա­հող երկր­նե­րի կազ­մում Ֆրան­սիա­յին հար­կա­վոր է փո­խա­րի­նել Թուր­քիա­յով: Այս ադր­բե­ջան­ցի ցե­ղաս­պան-զավ­թիչ­նե­րին թվում է, թե աշ­խար­հին պետք է նա­յել միայն ի­րենց մեծ եղ­բոր՝ թուր­ք ­ցե­ղաս­պա­նի ար­նա­ծոր աչ­քե­րով…

Բայց մենք՝ հայ ա­րի­ներս, այս ա­մե­նին նա­յում ենք հա­յի պարզ ու հաղ­թա­կան աչ­քե­րով:

Ուս­տի, Հայ Ա­րիա­կան Միա­բա­նութ­յու­նը կոչ է ա­նում Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նութ­յուն­նե­րին՝

1. Ըն­դա­ռա­ջել ար­ցախ­յան պա­տե­րազ­մում պա­տիվ­նե­րը կորց­րած ադր­բե­ջան­ցի­նե­րի թա­խան­ձան­քին եւ ԵԱՀԿ ՄԽ ­հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րի կազ­մում հա­մա­ձայ­նել ԱՄՆ-ի, ՌԴ­-ի եւ Թուր­քիա­յի հաս­տատ­մա­նը՝ հե­տեւ­յալ պայ­ման­նե­րով.

ա/ Մինչ նոր հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րի գոր­ծա­ռույթ­նե­րի ճշգրտու­մը, Ե­րե­ւանն ու Ստե­փա­նա­կեր­տը ճա­նա­չում են Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տութ­յան եւ Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տութ­յան ա­վե­լի քան 20 տա­րի ա­ռաջ ըն­դու­նած վե­րա­միա­վոր­ման ո­րո­շում­նե­րը եւ Ար­ցա­խը դառ­նում է Հա­յաս­տա­նի 12-րդ ­մար­զը:

բ/ ԵԱՀԿ ՄԽ ­հա­մա­նա­խա­գահ երկր­նե­րը ա­ռաջ­նորդ­վում են մի­միայն այս վե­րա­միա­վոր­ման ի­րո­ղութ­յամբ:

2. ԵԱՀԿ ՄԽ ­հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րի գոր­ծա­ռույ­թում ճա­նա­չել միայն Ա­րեւմտ­յան Հա­յաս­տա­նի՝ Հա­յաս­տա­նի (Ա­րե­ւել­յան) Հան­րա­պե­տութ­յա­նը (ար­դեն վե­րա­միա­վոր­ված Ար­ցա­խով) վե­րա­միա­վոր­վե­լու հիմ­նախն­դի­րը:

Այս­պես միան­գա­մից լուծ­վում է եւ Թուր­քիա­յի ԵԱՀԿ ՄԽ­-ի հա­մա­նա­խա­գահ դառ­նա­լու խնդի­րը, եւ Ադր­բե­ջա­նի ա­նի­մաստ (Թուր­քիա­յի հաշ­վին) հո­խոր­տա­լու տան­ջանք­նե­րից ա­զատ­վե­լու հար­ցը:

Միա­ժա­մա­նակ, հայ-թուր­քա­կան հոր­ջորջ­վող ար­ձա­նագ­րութ­յուն­նե­րից դուրս կմղվի Ար­ցա­խի՝ նա­խա­պայ­ման դար­ձած հիմ­նա­հար­ցը, եւ Ե­րե­ւանն ու Ան­կա­րան կբա­նակ­ցեն միայն երկ­կող­մա­նի խնդիր­նե­րի շուրջ:

Հայ Ա­րիա­կան Միա­բա­նութ­յու­նը մեկ ան­գամ եւս իր ե­րախ­տա­գի­տութ­յունն է հայտ­նում պաշ­տո­նա­կան Փա­րի­զին, այս դեպ­քում՝ ԵԽԽՎ նո­րըն­տիր նա­խա­գահ, ֆրան­սիա­ցի Ժան Կլոդ Մին­յո­նին: ԵԽԽՎ բյու­րո­յում քննարկ­վել է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հար­ցով թուր­քաս­տեղծ են­թա­հանձ­նա­ժո­ղո­վի հար­ցը ու ո­րոշ­վել է դրա գոր­ծու­նեութ­յունն ա­ռայժմ չվե­րա­կանգ­նել: ԵԽԽՎ նո­րըն­տիր նա­խա­գա­հը այս­պի­սով հստա­կեց­րել է իր նա­խոր­դի, ով ազ­գութ­յամբ թուրք էր, սադ­րիչ գոր­ծե­լաո­ճը:

Հայ Ա­րիա­կան Միա­բա­նութ­յու­նը իր ե­րախ­տա­գի­տութ­յու­նը հայտ­նե­լով նաեւ եվ­րո­պա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան ո­րոշ երկր­նե­րի, միա­ժա­մա­նակ տա­րա­կու­սած է ԱՄՆ-ի եւ ՌԴ­-ի կաս­կա­ծե­լի վե­րա­բեր­մունք­ից:

Պաշ­տո­նա­կան Վա­շինգ­տո­նը այս կամ այն պա­տաս­խա­նա­տու գործ­չի մի­ջո­ցով հայ­տա­րա­րում է, թե ԱՄՆ-ն եր­բեք չի ա­ռաջ­նորդ­վի Ֆրան­սիա­յի օ­րի­նա­կով եւ Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նութ­յան ճա­նա­չու­մն­ ու դա­տա­պար­տու­մը պատ­մա­բան­նե­րի գործն է: Ըստ ե­րե­ւույ­թին՝ Բա­րաք Օ­բա­ման խիստ ազդ­վել է թուր­քե­րի այն խոս­քե­րից, թե ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը պետք է հի­շեն ԱՄՆ-ի բնիկ­նե­րի՝ հնդկա­ցիա­կան ցե­ղա­տե­սակ­նե­րի ցե­ղաս­պա­նութ­յու­նը եւ լռեն: Եվ այդ գեր­տե­րութ­յան նա­խա­գա­հը □մո­ռա­ցել□ է իր նա­խընտ­րա­կան խոս­տու­մը ա­մե­րի­կա­հա­յե­րին՝ ճա­նա­չել Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նութ­յու­նը, մո­ռա­նա­լով, որ ե­թե երկ­րագն­դում ան­գամ մեկ հայ մնա, նա թույլ չի տա շա­հար­կել մի­լիո­նա­վոր ան­մեղ զո­հե­րի ար­յու­նը… Եվ հաս­տատ չի ա­պա­վի­նի պատ­մա­բան­նե­րի դա­տին…

Պաշ­տո­նա­կան Մոսկ­վան, որ օր­նի­բուն թմբկա­հա­րում է Հա­յաս­տա­նի հետ ռազ­մա­վա­րա­կան գոր­ծըն­կերը լի­նե­լու հան­գա­­­­ման­քը, փոր­ձում է խա­ղալ Ա­րեւ­մուտ­քի եւ Թուր­քիա­յի մի­ջեւ սրված հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի վրա: Մոսկ­վան եւ Ան­կա­րան մտա­դիր են օգ­տա­գոր­ծել ի­րենց հնա­րա­վո­րութ­յուն­նե­րը՝ ար­ցախ­յան հա­կա­մար­տութ­յու­նը կար­գա­վո­րե­լու հա­մար… Ան­գամ ար­ձա­նագ­րութ­յուն­նե­րով Թուր­քիան չկա­րո­ղա­ցավ ուղ­ղա­կիո­րեն մի­ջամ­տել հիմ­նախնդ­րին, բայց ա­հա, Ռու­սաս­տա­նը մեկ ան­գամ եւս փոր­ձում է իր շա­հերն ա­ռաջ տա­նել հա­յութ­յան հաշ­վին: Ե­րե­ւի Մոսկ­վա­յում էլ են մտա­ծում, թե ի­րենց դա­վա­դիր գոր­ծե­րը պատ­մա­բան­նե­րի դա­տով են ա­վարտ­վե­լու…

Կոչ ենք ա­նում Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նութ­յուն­նե­րին եւ հա­յութ­յա­նը՝ միաս­նա­կան ընդ­դի­մա­նալ ռուս-ա­մե­րիկ­յան հա­կա­հայ խա­ղե­րին, հատ­կա­պես ա­մե­րի­կա­հա­յութ­յանն ու ռու­սաս­տա­նա­հա­յութ­յանն ենք դի­մում՝ տե­ղե­րում ընդ­դի­մա­նա­լու եւ բո­ղո­քի ա­լիք բարձ­րաց­նե­լու հա­մար:

Մենք ի­րա­վունք չու­նենք այ­լեւս այս կամ այն պե­տութ­յան շա­հե­րը գե­րա­դա­սե­լու եւ տուրք տա­լու դրանց սին ու խար­դախ բա­րե­կա­մա­եղ­բայ­րա-խա­ղե­րին: Տիե­զե­րա­կան Գա­րունն իր ըն­թաց­քի մեջ է եւ Հայ Ա­րիա­կան Ա­րե­ւի ծա­գու­մը այ­րե­լու է բո­լոր դա­վա­ճան­նե­րին ու թշնա­մի­նե­րին, թե՛ ներ­քին, թե՛ ար­տա­քին… Պա­տի­ժը թե՛ երկ­րա­յին է լի­նե­լու, թե՛ երկ­նա­յին…

Հայ Ա­րիա­կան Միա­բա­նութ­յուն