Նախագահ Սերժ Սարգսյանի ողջույնի խոսքը Վուդրո Վիլսոնի իրավարար վճռի 90-ամյակին նվիրված գիտաժողովին

Գիտաժողովի հարգելի՛ մասնակիցներ,

Ուղիղ 90 տարի առաջ՝ 1920 թվականի նոյեմբերի 22-ին, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգ­ների Նախագահ Վուդրո Վիլսոնը Հայաստանի սահմանների վերաբերյալ կայացրեց Իրավարար վճիռ:

Քսաներորդ դարի պատմության մեջ դա մեզ համար, թերևս, ամենակարևոր իրադարձու­թյուն­ներից մեկն էր, որով պետք է վերականգնվեր պատմական արդարու­թյունը և վերացվեին հայ ժողովրդի դեմ Օսմանյան կայսրությունում իրագործված ցեղասպանու­թյան հետևանքները: Այդ վճռով միջազգայնորեն ճանաչվում և ամրա­գրվում էին Հայաստանի սահմանները, որոնց շրջանակներում Մեծ եղեռնի դժոխային փորձությունն անցած հայ ժողովուրդը պետք է կերտեր իր պետականությունը:

Օրինադավությունը և բիրտ ուժը խոչընդ­ոտեցին Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Նախագահ Վիլսոնի Իրավարար վճիռը կյանքի կոչելու հնարավորությունը: Այդուհանդերձ, դրա նշանա­կությունը չի կարելի թերագնա­հատել. այդ որոշմամբ հայ ժողովրդի կորուսյալ հայրենիքի իղձը ստացավ կենարար և իրավական ուժ:

Առաջին աշխարհամարտի ավարտին փլուզվեցին կայսրություններ և Եվրոպայի մի շարք ժողովուրդներ ստացան իրենց ազգային պետությունները ստեղծելու ճանապար­­հով ինքնորոշվելու հնարավորություն: Նախագահ Վիլսոնը ցանկանում էր, որ Հայաստանը լինի նրանցից մեկը և օգտվի եվրոպական քաղաքակրթության ընձեռած բոլոր հնարավո­րություններից: Նա գիտեր, թե ինչ է նշանա­կում մեծ երկրի պատաս­խանատվությունը, նա չէր անտեսում փոքրաթիվ ժողովուրդների տառա­պանքները:

Անգամ այսօր, իր պատմական ավանդի ուժով, Վուդրո Վիլսոնը հորդորում է ամրապնդել միջազգային օրինականությունը, կանխել ցեղասպանությունները և մի­ջոցներ ձեռնարկել բիրտ ուժի ամենաթողությունը խափանելու ուղղությամբ: Նա այն մարդն է, ում երախտապարտ հայ ժողովուրդը հիշում է ու միշտ կհիշի որպես արդարության ջատագովի և իսկական բարեկամի:

Պատմական այդ եզրույթի գիտական ուսումնասիրությունն ու վերլուծությունն ունեն կարևոր նշանակություն: Գիտաժողովին մաղթում եմ արդյունավետ աշխա­տանք: