ՀՀ պետական բյուջեի եկամուտները

2012 թվականի առաջին եռամսյակի համեմատ պետական բյուջեի եկամուտներն աճել են 23.8%‑ով կամ շուրջ 44.5 մլրդ դրամով, ինչը հիմնականում ապահովվել է հարկային եկամուտների աճի հաշվին:
Պետական բյուջեի եկամուտների 95.1%-ը ձևավորվել է հարկային եկամուտների և պետական տուրքերի, 4.7%-ը` այլ եկամուտների, 0.2%-ը` պաշտոնական դրամաշնորհների հաշվին:
2013 թվականի առաջին եռամսյակում ՀՀ պետական բյուջե են մուտքագրվել ավելի քան 220 մլրդ դրամ հարկային եկամուտներ և պետական տուրքեր, որոնք կազմել են եռամսյակային ծրագրի 103.8%-ը: 2012 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ նշված եկամուտներն աճել են 24.1%‑ով կամ 42.7 մլրդ դրամով, ինչը մեծ մասամբ պայմանավորված է ավելացված արժեքի հարկի և մաքսատուրքի գծով մուտքերի աճով: Բացի այդ, 2013 թվականից հարկային օրենսդրության մեջ կատարված փոփոխությամբ նախկինում սահմանված եկամտահարկի և պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարների փոխարեն ներդրվել է մեկ միասնական` եկամտային հարկ, որի գծով անցած ժամանակահատվածում պետական բյուջե է մուտքագրվել 43.6 մլրդ դրամ: 2013 թվականի առաջին եռամսյակում նախորդ տարվա պարտավորությունների գծով ՀՀ պետական բյուջե են մուտքագրվել 10.4 մլրդ դրամ պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարներ և 6.8 մլրդ դրամ եկամտահարկ: Եկամտային հարկից ստացված մուտքերը` հաշվետու ժամանակահատվածում մուտքագրված եկամտահարկի և պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարների հետ միասին (որոնք մուտքագրվել են նախորդ տարվա պարտավորությունների գծով) 21.4%-ով գերազանցել են նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում մուտքագրված եկամտահարկի և պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարների մուտքերը: 2013 թվականից ներդրվել է ևս մեկ նոր հարկատեսակ` շրջանառության հարկը, որի գծով առաջին եռամսյակում ՀՀ պետական բյուջե է մուտքագրվել 1.8 մլրդ դրամ:
2013 թվականի առաջին եռամսյակում ՀՀ պետական բյուջեի հարկային եկամուտների և պետական տուրքերի 43.6%-ն ապահովվել է ավելացված արժեքի հարկի հաշվին: Այն կազմել է շուրջ 96 մլրդ դրամ և 36.7%-ով կամ 25.7 մլրդ դրամով գերազանցել նախորդ տարվա նույն ցուցանիշը, ինչը հիմնականում ապահովվել է ներմուծումից ստացված եկամուտների հաշվին:
Պետական բյուջեի հարկային եկամուտների ու պետական տուրքերի 4.8%-ն ապահովվել է ակցիզային հարկի հաշվին` կազմելով 10.5 մլրդ դրամ: Մասնավորապես` հանրապետություն ներմուծվող ենթաակցիզային ապրանքների հարկումից ստացվել է 6.3 մլրդ դրամ, հանրապետությունում արտադրվող ենթաակցիզային ապրանքների հարկումից` 4.2 մլրդ դրամ: Ընդ որում, տեղական արտադրության ենթաակցիզային ապրանքների հարկումից ստացված մուտքերը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազել են 11.5%-ով, իսկ ներմուծվող ապրանքների գծով մուտքերը` ավելացել 13.4%-ով. արդյունքում ակցիզային հարկի ընդհանուր մուտքերն աճել են 2%-ով կամ 201.6 մլն դրամով:
2013 թվականի առաջին եռամսյակում ՀՀ պետական բյուջեի հարկային եկամուտների և պետական տուրքերի 10.4%‑ը ձևավորվել է շահութահարկի հաշվին` կազմելով շուրջ 23 մլրդ դրամ: Նախորդ տարվա հունվարի համեմատ շահութահարկի մուտքերն աճել են 0.5%‑ով կամ 121.7 մլն դրամով:
Մաքսատուրքի գծով մուտքերը կազմել են շուրջ 10.9 մլրդ դրամ կամ հարկերի և տուրքերի 5%-ը և 69.3%‑ով կամ 4.5 մլրդ դրամով գերազանցել 2012 թվականի համապատասխան ցուցանիշը:
2013 թվականի պետական բյուջե են մուտքագրվել շուրջ 5.4 մլրդ դրամ պետական տուրքեր` կազմելով առաջին եռամսյակի ծրագրի 98.9%-ը և ապահովելով ՀՀ պետական բյուջեի հարկերի ու տուրքերի 2.5%-ը: Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նշված մուտքերն աճել են 9%-ով կամ 446.5 մլն դրամով:

Հաշվետու ժամանակահատվածում գործունեության առանձին տեսակներից գանձվել են 2.7 մլրդ դրամ հաստատագրված վճարներ` ապահովելով հարկային եկամուտների ու պետական տուրքերի 1.2%-ը: Նշված ցուցանիշը նախորդ տարվա առաջին եռամսյակի համեմատ նվազել է 42.8%‑ով:
2013 թվականի առաջին եռամսյակում ՀՀ պետական բյուջե են մուտքագրվել շուրջ 5.9 մլրդ դրամ բնօգտագործման և բնապահպանական վճարներ` կազմելով հարկերի և տուրքերի 2.7%-ը: Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նշված եկամուտները նվազել են 6.3%-ով` հիմնականում պայմանավորված արդյունահանված մետաղական օգտակար հանածոների և դրանց վերամշակման արդյունքում ստացված արտադրանքի իրացման համար վճարվող ռոյալթիի և օգտակար հանածոների արդյունահանման համար գանձվող վճարների նվազմամբ: Միևնույն ժամանակ, նախորդ տարվա առաջին եռամսյակի համեմատ այլ պետություններում գրանցված տրանսպորտային միջոցներից օդային ավազան վնասակար նյութեր արտանետելու համար գանձվող վճարներն աճել են մոտ 3.9 անգամ` կազմելով 1.4 մլրդ դրամ:

2013 թվականի առաջին եռամսյակում ՀՀ պետական բյուջե են մուտքագրվել 3.1 մլրդ դրամի այլ հարկեր` կազմելով հարկերի և տուրքերի 1.4%-ը: Մասնավորապես` 1.6 մլրդ դրամ են կազմել արտոնագրային վճարները` նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի 184.7 մլն դրամի դիմաց: Շուրջ 43 մլն դրամ է կազմել «Կոնցեսիայի մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված ռոյալթին, 843.2 մլն դրամ` ճանապարհային վճարները, 34.1 մլն դրամ` ռադիոհաճախականության օգտագործման թույլտվության տրամադրման (գործողության ժամկետի երկարաձգման) վճարները, 89.2 մլն դրամ` հարկային օրենսդրության խախտման համար «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված տուգանքները, 130.8 մլն դրամ` հանրային ծառայությունների կարգավորման պարտադիր վճարները, 4.5 մլն դրամ` կոնցեսիոն վճարը, և 303 մլն դրամ` ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի նյութական խրախուսման ֆոնդի եկամուտները: Նախորդ տարվա առաջին եռամսյակի համեմատ այլ հարկերի փաստացի ցուցանիշն աճել է մոտ 2.2 անգամ կամ 1.7 մլրդ դրամով, ինչը հիմնականում պայմանավորված է արտոնագրային և ճանապարհային վճարների աճով:

2013 թվականի հունվար-մարտ ամիսների ընթացքում պետական հիմնարկների արտաբյուջետային ծրագրերի շրջանակներում պետական բյուջե են մուտքագրվել 462.6 մլն դրամ դրամաշնորհներ` կազմելով եռամսյակային ծրագրով նախատեսվածի 12.7%-ը: Նշված գումարը ստացվել է ՀՀ պետական մարմինների արտաբյուջետային ծրագրերի շրջանակներում, որը կազմել է եռամսյակային ծրագրի 91.6%-ը, իսկ Եվրոպական հարևանության շրջանակներում 2010թ. Ազգային գործողությունների ծրագրի ֆինանսավորման համար նախատեսված 3.1 մլրդ դրամը հաշվետու եռամսյակում չի ստացվել:
2013 թվականի հունվար-մարտ ժամանակահատվածում ՀՀ պետական բյուջեի այլ եկամուտները կազմել են շուրջ 10.8 մլրդ դրամ` 22.3%-ով գերազանցելով առաջին եռամսյակի ծրագրային ցուցանիշը: Նշված գումարից շուրջ 4.6 մլրդ դրամը կազմել են ՀՀ պետական հիմնարկների արտաբյուջետային եկամուտները, որոնց եռամսյակային ծրագիրը կատարվել է 87.9%-ով: Առանց արտաբյուջետային միջոցների` այլ եկամուտները 72.7%-ով գերազանցել են առաջին եռամսյակի ծրագիրը:
ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի ծախսերի նկատմամբ եկամուտների գերազանցումից ՀՀ պետական բյուջե է մուտքագրվել 59.3 մլն դրամ, որը 2013 թվականի պետական բյուջեով չէր նախատեսվել:
Պետական սեփականություն հանդիսացող գույքի վարձակալությունից ստացվել է 75.9 մլն դրամ` 62.6%-ով գերազանցելով ծրագիրը:
Բանկերում և այլ ֆինանսավարկային հաստատություններում բյուջեի ժամանակավոր ազատ միջոցների տեղաբաշխումից և դեպոզիտներից ստացվող տոկոսավճարների գծով մուտքերը կազմել են 1.3 մլրդ դրամ` 531.1%-ով գերազանցելով եռամսյակային ծրագրային ցուցանիշը:
Պետության կողմից տրված վարկերի օգտագործման դիմաց հաշվետու ժամանակահատվածում պետական բյուջե է մուտքագրվել շուրջ 474.2 մլն դրամ` 1.1%-ով գերազանցելով եռամսյակային ծրագրային ցուցանիշը և 12.9%-ով զիջելով 2012 թվականի նույն ժամանակահատվածի փաստացի ցուցանիշը:
Հաշվետու ժամանակահատվածում շուրջ 1.9 մլրդ դրամ է մուտքագրվել իրավախախտումների համար կիրառվող պատժամիջոցներից` 3.2 անգամ գերազանցելով եռամսյակային ծրագրով կանխատեսված ցուցանիշը և 49.6%-ով` նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշը:
Ապրանքների մատակարարումից և ծառայությունների մատուցումից եկամուտների գծով մուտքերը կազմել են 5.3 մլրդ դրամ` 52.5%-ով գերազանցելով եռամսյակային ծրագրային ցուցանիշը:
Օրենքով և այլ իրավական ակտերով սահմանված պետական բյուջե մուտքագրվող այլ եկամուտների գծով մուտքերը կազմել են 1.6 մլրդ դրամ` կազմելով եռամսյակային ծրագրով կանխատեսված ցուցանիշի 40.9%-ը:
2012 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ այլ եկամուտներն աճել են 24% ով կամ շուրջ 2.1 մլրդ դրամով:

ՀՀ պետական բյուջեի ծախսերը

2013 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին ՀՀ պետական բյուջեի ծախսերը նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել են 10.3% ով կամ 19.2 մլրդ դրամով: Ընդ որում, աճ է արձանագրվել ընթացիկ ծախսերի գծով, իսկ ոչ ֆինանսական ակտիվների հետ գործառնությունների գծով արձանագրվել է նվազում:
Ընթացիկ ծախսերը հաշվետու ժամանակահատվածում կազմել են 199.8 մլրդ դրամ` 91.5%-ով ապահովելով եռամսյակային ծրագրի կատարումը: Նախորդ տարվա հունվար- մարտ ամիսների համեմատ ընթացիկ ծախսերն աճել են 10.9%-ով կամ 19.6 մլրդ դրամով: 
Ընթացիկ ծախսերից 19.8 մլրդ դրամ տրամադրվել է պետական հիմնարկների աշխատողների աշխատանքի վարձատրությանը, որը կազմել է եռամսյակային ծրագրի 89.7%-ը և 20.9%-ով գերազանցել նախորդ տարվա նույն ցուցանիշը: 
Ծառայությունների և ապրանքների ձեռքբերման նպատակով 2013 թվականի հունվար- մարտ ամիսներին պետական բյուջեից օգտագործվել է 39.6 մլրդ դրամ, որը կազմել է եռամսյակային ծրագրի 88%-ը և 4.4%-ով գերազանցել նախորդ տարվա համապատասխան ցուցանիշը` հիմնականում պայմանավորված շարունակական ծախսերի  աճով: 
Պետական պարտքի սպասարկմանը հաշվետու ժամանակահատվածում տրամադրվել է շուրջ 9.9 մլրդ դրամ` կազմելով  եռամսյակային ծրագրի 95.6%-ը: Մասնավորապես` նշված գումարից 7.4 մլրդ դրամ տրամադրվել է ներքին, 2.5 մլդ դրամ` արտաքին պարտքի սպասարկմանը: Պետական պարտքի սպասարկման ծախսերը 22%-ով կամ 1.8 մլրդ դրամով գերազանցել են նախորդ տարվա նույն ցուցանիշը: 
Հաշվետու ժամանակահատվածում ՀՀ պետական բյուջեից տրամադրվել են 7.4 մլրդ դրամի սուբսիդիաներ` կազմելով եռամսյակային ծրագրի 93.8%-ը և 37.1%-ով գերազանցելով նախորդ տարվա համապատասխան ցուցանիշը:
2013 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին պետական բյուջեից տրամադրված դրամաշնորհները կազմել են 23.3 մլրդ դրամ, որից 23 մլրդ դրամը տրամադրվել է պետական հատվածի այլ մակարդակներին, 329.2 մլն դրամը` միջազգային կազմակերպություններին: Մասնավորապես` համայնքների բյուջեներին տրամադրվել են 9 մլրդ դրամ դոտացիաներ, որոնք նախորդ տարվա համեմատ աճել են 11.6% ով: Դրամաշնորհների եռամսյակային ծրագիրն ընդհանուր առմամբ կատարվել է 91% ով, իսկ նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նշված ծախսերն աճել են 11.9% ով կամ 2.5 մլրդ դրամով:
Ընթացիկ ծախսերի 34.8%-ը` 69.5 մլրդ դրամ, ուղղվել է սոցիալական նպաստների և կենսաթոշակների վճարմանը` ապահովելով ներկայացված բոլոր պարտավորությունների կատարումը և արձանագրելով եռամսյակային ծրագրի 93.5% կատարողական: Մասնավորապես` շուրջ 49 մլրդ դրամ են կազմել կենսաթոշակները, 20.5 մլրդ դրամ` նպաստները: Նախորդ տարվա հունվար-մարտ ամիսների համեմատ նպաստների և կենսաթոշակների ծախսերն ավելացել են 3.8%-ով կամ 2.5 մլրդ դրամով: 
Հաշվետու ժամանակահատվածում պետական բյուջեի միջոցներից 30.2 մլրդ դրամ տրամադրվել է այլ ծախսերին` կազմելով եռամսյակային ծրագրի 91.7% ը և 23.4%-ով գերազանցելով նախորդ տարվա նույն ցուցանիշը:
Պետական բյուջեի ոչ ֆինանսական ակտիվների հետ գործառնությունները 2013 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին կազմել են 6.3 մլրդ դրամ կամ եռամսյակային ծրագրի 46.1% ը: Մասնավորապես` 7 մլրդ դրամ են կազմել ոչ ֆինանսական ակտիվների գծով ծախսերը, որոնց եռամսյակային ծրագիրը կատարվել է 49.5%-ով: 662.3 մլն դրամ է մուտքագրվել ոչ ֆինանսական ակտիվների օտարումից` նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածում մուտքագրված 132.1 մլն դրամի դիմաց: Նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ոչ ֆինանսական ակտիվների հետ գործառնությունների ցուցանիշն արձանագրել է 6.4% կրճատում` հիմնականում պայմանավորված ոչ ֆինանսական ակտիվների օտարումից մուտքերի աճով, ինչպես նաև մեքենաների և սարքավորումների ձեռք բերման, պահպանման և հիմնանորոգման ծախսերի կրճատմամբ:

ՀՀ պետական բյուջեի հավելուրդը

2013 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին ՀՀ պետական բյուջեն կատարվել է 25.1 մլրդ դրամ հավելուրդով` առաջին եռամսյակի ծրագրով նախատեսված 7.5 մլրդ դրամ պակասուրդի դիմաց: Մասնավորապես` ներքին ֆինանսավորումը կազմել է -3.0 մլրդ դրամ, արտաքին ֆինանսավորումը` -22.1 մլրդ դրամ: Հաշվետու ժամանակահատվածում բյուջետային ելքերի համեմատ մուտքերի առավել բարձր կատարողականի արդյունքում պակասուրդի ներքին աղբյուրներում ձևավորված ազատ միջոցներն օգտագործվել են 2.2 մլրդ դրամով` առաջին եռամսյակի ծրագրով նախատեսված 39.6 մլրդ դրամի փոխարեն:
Ներքին աղբյուրներում -1.9 մլրդ դրամ են կազմել փոխառու զուտ միջոցները, որոնք ստացվել են գանձապետական պարտատոմսերից,  1.1 մլրդ դրամ` ֆինանսական զուտ ակտիվները: Հաշվետու ժամանակահատվածում ՀՀ ռեզիդենտներին պետական բյուջեից տրամադրվել են շուրջ 4.0 մլրդ դրամի վարկեր: Ավելի քան 753.7 մլն դրամ ստացվել է տրամադրված ներքին վարկերի վերադարձից:
Անցած ժամանակահատվածում պետական բյուջեի պակասուրդի արտաքին ֆինանսավորումը կազմել է -22.1 մլրդ դրամ: Արտաքին աղբյուրներում -11.5 մլրդ դրամ են կազմել փոխառու զուտ միջոցները` 99.1%-ով կատարելով եռամսյակային ծրագիրը: 11.5 մլրդ դրամ ուղղվել է արտաքին պարտավորությունների մարմանը, որից 2.1 մլրդ դրամը հատկացվել է Համաշխարհային բանկի աջակցությամբ իրականացվող ծրագրերի գծով պարտքի մարմանը, 8.0 մլրդ դրամը` Արժույթի միջազգային հիմնադրամի,  135.2 մլն դրամ` ՕՊԵԿ-ի միջազգային զարգացման հիմնադրամի նկատմամբ ունեցած պարտքի մարմանը, 466.7 մլն դրամ` ԱՄՆ ապրանքային վարկերի մարմանը, 650.9 մլն դրամ է տրամադրվել Էլեկտրաէներգիայի հաղորդման և բաշխման համակարգի ծրագրի գծով Ճապոնիայի նկատմամբ պարտքի, 159.5 մլն դրամ` Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության նկատմամբ, 25.1 մլն դրամ` ԱԷԿ-ի վառելիքի չոր պահպանման համակարգի ծրագրի գծով Ֆրանսիայի նկատմամբ պարտավորությունների մարմանը: Հաշվետու եռամսյակում -10.6 մլրդ դրամ են կազմել ֆինանսական զուտ ակտիվները` ապահովելով եռամսյակային ծրագրի 101.9% կատարողական, որից 9.8 մլրդ դրամը հատկացվել է ԼՂՀ ին` որպես միջպետական վարկ: Վրաստանի կողմից միջպետական վարկի գծով առաջին եռամսյակում նախատեսված գումարն ամբողջությամբ վճարվել է` կազմելով 92.8 մլն դրամ: Բաժնետոմսերի և կապիտալում այլ մասնակցության ձեռքբերմանն ուղղվել է 513.0 մլն դրամ` կազմելով տարեկան ծրագրի 100%-ը: Հաշվետու ժամանակահատվածում 384.1 մլն դրամով ավելացել է արտաքին աղբյուրներից ստացված արտաբյուջետային դրամաշնորհային միջոցների մնացորդը: