Ես կուզեի պարոն Նալբանդյանի ոճով սկսել իմ ելույթը: Կա՞ն արդյոք նախապայմաններ նախաստորագրված արձանագրություններում: Պարոն Նալբանդյանին կուզենայի ասել՝ այո՛, կան: Նախապայմանները երեքն են: Առաջին՝ Հայաստանը ճանաչում է Թուրքիայի տարածքային ամբողջականությունը, երկրորդ՝ Հայաստանը կասեցնում է Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացը, երրորդ՝ նախաստորագրված այդ արձանագրությունների և սահմանների բացման գործընթացը կապվում է ԼՂՀ-ի հետ կապված գործընթացներին: Ուղղակի գրվա՞ծ է դա այս թղթերում, իհա՛րկե ոչ: Ուղղակի այդ ամենն այս փաստաթղթերում ներառված չէ: Պարզ է, որ դիվանագիտական լեզվով եթե ներառեին այս ամենը, ապա պարոն Նալբանդյանը հաջորդ իսկ պահին պետք է հրաժարական տար: Հայաստանում որևէ մեկն իր վրա չէր վերցնի ուղղակիորեն այդ փաստերը գրելու այդպիսի պարտավորություն, բայց իրավամբ եկեք նայենք:

Երբ Սերժ Սարգսյանը կուսակցությունների հետ հանդիպման էր, ասաց, որ Ղարսի պայմանագիրը գալու և չոքելու է մեր դռանը: Հիմա եկեք ընդունենք՝ գալու և չոքելո՞ւ է, թե՞ չի գալու և չի չոքելու մեր դռանը: Բոլորս էլ հասկանում ենք, որ այդ հարցն արդեն չոքել է մեր դռանը: Մենք ճանաչո՞ւմ ենք Թուրքիայի տարածքային ամբողջականությունը, թե՞ չենք ճանաչում:

Տնտեսական, քաղաքական, սոցիալական այլ հարցեր: 120 հազար մարդ փակ սահմանների պայմաններում ամեն տարի հանգստանում է Թուրքիայում: 75 հազար մարդ զբաղվում է բիզնեսով: Մոնք կողմնակի ճանապարհով, այսինքն՝ Վրաստանով, 200 մլն դոլարի ապրանքաշրջանառություն ունենք: Բազում նման օրինակներ կարող եմ բերել: Սահմանը փակ է միայն տեխնիկապես:

Թուրքիան երբեք չի հրաժարվել այն ռազմական դոկտրինից՝ ըստ որի Հայաստանը հանդիսանում է ՀԱՊԿ-ի անդամ, իսկ ինքը՝ ՆԱՏՕ-ի և թշնամական երկիր: Թուրքիան մեզ ինչպես նայել է ( որպես խորհրդային միության անցյալի ռուսական բազաներ ունեցող երկիր, այսինքն՝ վտանգ), այդպես էլ շարունակում է նայել: Իսկապես, կա Թուրքիայի կողմից սեփական խաղը վարելու շատ լուրջ գործընթաց: Եվ դրա օրինակը կա: Ստամբուլի դպրոցներում արդեն մի քանի օր է՝ բաժանվում են գրքեր, որոնց մեջ եղած կարևորագույն քարտեզներում Թուրքիայի տարածքի մեջ արդեն ընդգրկված են Հայաստանը, Բաթումը, Նախիջևանը, Մոլդովայի մի մասը և այդպես շարունակ: Արդեն նկարել են, թե իրենք ինչ ցանկություն ունեն:

Եվ հիմա ասե՛ք Հայաստանի օգուտը։ Նույնիսկ եթե հաշվի առնենք, որ տնտեսական օգուտ կա (չնայած տրանզիտային ճանապարհների օգտագործման օգուտը շատ կասկածելի է), մենք, որպես շուկա, միայն Սիրիայում և Լիբանանում կարող ենք ներկա գտնվել։ Եթե այդ ապրանքաշրջանառության 910 տոկոսը Թուրքիայից ապրանքների ներմուծումն է, այդ ի՞նչ է արտադրում Հայաստանը, այդ ի՞նչ ունենք ներմուծելու, որ տրանզիտային ճանապարհների հիմնական գործունեությունը պետք է անպայմանորեն կապենք այսպիսի բախտորոշ հարցերի հետ: Ի՞նչն է մեզ ստիպում այսօր, ի՞նչ շահը (եթե դա պարտադրված չէ) գիշերով գնալ այդպիսի պայմանավորվածությունների: Պարո՛ն Ռուստամյան, ե՞րբ եք իմացել, որ նախաստորագրվում են այդ  փաստաթղթերը: Ինչո՞ւ հիմա մենք պետք է նախաստորագրված փաստաթղթերը բերենք ու քննարկենք: Ճիշտ չէ՞ արդյոք քննարկումը սկսել մինչև նախաստորագրումը: Ուզում եմ, որ մեզ համար հստակ լինի: Մենք, այսպես շարունակելով, արդեն Վրաստանին թույլ ենք տալիս մեր սահմաններից ներս ներխուժել: Կամաց-կամաց  կրկնում ենք 1919թ. օրինակը: Չեմ կարծում, որ պարոն Աբրահամյանը, լինելով Պարսկաստանում, չի զգացել պարսիկների մտահոգությունները: Թուրքիան 8 օր առաջ 7 մլրդ դոլարի պայմանագիր է ստորագրել և 13 պետրիոտ է առել, որ երբևէ չի եղել: Փաստե՞ր եք ուզում, խնդրեմ: Որքան ուզում եք: Եթե քո հարևանը սրիկա է, ինչպե՞ս կարող ես նրա հետ լավ լինել: Ես ի նկատի չունեմ Թուրքիային. ես ընդհանուր, փիլիսոփայական բան եմ ասում: Ասացե՛ք, խնդրում եմ, մեկ օրինակ Հայաստանի օգուտի մասին: Կարող եմ ասել Ռուսաստանի երկաթուղու օգուտի մասին, Վրաստանի օգուտի մասին, ԱՄՆ-ի օգուտի մասին, Իսրայելի օգուտի մասին, հրեական, թուրքական ադրբեջանական օգուտի մասին: Ասացե՛ք՝ հայկական օգուտը ո՞րն է: Մենք ի՞նչ ենք ունենում այս ամենից՝ այսպես հապճեպ ստորագրելով: Միայն մեկ բան՝ ցույց տալ աշխարհին, որ մենք պատրաստ ենք խաղալ աշխարհի օրենքներով: Հիշեցնեմ, որ նման սխալ արեցին հարավսլավցիները:

Առաջարկում եմ՝

1.Արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովն այս լսումների հիմքի վրա դիմի Ազգային ժողովին՝ այդ արձանագրությունները չվավերացնել։

2.Կարծում եմ, որ, օգտագործելով կապերը, լավ կլիներ ոչ թե համանախագահներին լսել, այլ դիմել, որ համանախագահները, որպես նախապայման, Թուրքիային առաջարկեին ընդունել Ցեղասպանությունն այս հարցերն ավարտելու համար: